آیا چک برگشتی صیادی قابل انتقال است ؟
چک یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی در نظام بانکی ایران محسوب می‌شود و با اجرای سامانه صیاد (سامانه یکپارچه دسترسی به اطلاعات چک) تغییرات مهمی در قوانین مربوط به آن اعمال شده است. یکی از پرسش های متداول درباره این نوع چک ها این است که آیا چک صیادی که برگشت خورده ، قابلیت انتقال به شخص دیگر را دارد؟ در این مقاله، ضمن بررسی ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های قدیمی ، به این پرسش از دیدگاه حقوقی و بانکی پاسخ می‌دهیم. همچنین راهکارهای رفع سوء اثر از چک برگشتی و اقدامات قانونی برای وصول آن را نیز تشریح خواهیم کرد.
فهرست مطالب
چک صیادی چیست و چه تفاوتی با چک های قدیمی دارد؟
چک صیادی (چک‌های جدید صادرشده تحت سامانه صیاد) توسط بانک مرکزی طراحی شده است تا مشکلاتی مانند صدور چک بی‌محل، جعل و تخلفات مرتبط با چک را کاهش دهد.
مهم ترین ویژگی های چک صیادی که آن را از چک های قدیمی متمایز می‌کند، عبارتند از:
✅ امکان استعلام آنلاین:
دارندگان چک می‌توانند از طریق سامانه صیاد یا اپلیکیشن های بانکی، وضعیت چک را پیش از دریافت بررسی کنند.
✅ کاهش تخلفات بانکی:
به دلیل الزام ثبت اطلاعات چک در سامانه، امکان صدور چک بی محل یا گم شدن چک و جعل آن به حداقل می‌رسد.
✅ قابلیت انتقال الکترونیکی:
چک‌های صیادی برخلاف چک های قدیمی تنها از طریق ثبت تغییر مالکیت در سامانه صیاد قابل انتقال به شخص دیگر هستند و پشت نویسی دستی به تنهایی معتبر نیست.
✅ امکان ردیابی دقیق و کاهش سوءاستفاده:
از آنجا که تمام اطلاعات مربوط به چک در سامانه ثبت می‌شود، امکان جعل و مفقودی چک کاهش می‌یابد.
اما زمانی که یک چک صیادی برگشت می‌خورد، شرایط استفاده از آن تغییر می‌کند و محدودیت هایی برای آن اعمال می‌شود.
چک برگشتی چیست و چه پیامدهایی دارد؟
چک برگشتی، چکی است که به دلیل عدم موجودی کافی، خطای امضایی، مغایرت اطلاعات، یا دستور عدم پرداخت، از سوی بانک پرداخت نمی‌شود. بر اساس قوانین جدید، صدور چک بی محل تبعات سنگینی برای صادرکننده دارد، از جمله:
🔴 پیامدهای قانونی چک برگشتی
- محدودیت در استفاده از حساب‌های بانکی
- مسدود شدن بخشی از حساب‌های بانکی صادرکننده تا میزان مبلغ چک
- جلوگیری از افتتاح حساب جدید و دریافت دسته‌چک جدید
- ثبت سوءسابقه مالی برای صادرکننده
- چک برگشتی در سامانه بانک مرکزی ثبت شده و نام فرد در لیست سیاه بانکی قرار می‌گیرد
- این موضوع روی اعتبار بانکی فرد تأثیر منفی دارد
- عدم امکان انتقال چک برگشتی به شخص دیگر
- چک‌های صیادی پس از برگشت خوردن، در سامانه صیاد قابلیت انتقال ندارند
- تنها راه استفاده مجدد از چک، رفع سوءاثر آن است
- امکان پیگیری کیفری و حقوقی از سوی دارنده چک
- دریافت‌کننده چک می‌تواند از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت نسبت به توقیف اموال یا درخواست حبس برای صادرکننده اقدام کند
بنابراین، هر دارنده چک باید پیش از پذیرش چک، از طریق سامانه صیاد وضعیت آن را بررسی کند تا دچار مشکلات احتمالی نشود.
آیا چک برگشتی صیادی قابلیت انتقال دارد؟
✅ پاسخ کوتاه: خیر، چک صیادی برگشتی قابل انتقال نیست.
طبق ماده ۲۱ مکرر قانون چک، چکی که برگشت بخورد، در سامانه بانک مرکزی علامت‌گذاری شده و تا زمانی که رفع سوءاثر نشود، امکان انتقال آن وجود ندارد. در چک‌های قدیمی، امکان پشت‌نویسی چک برگشتی وجود داشت، اما در چک‌های صیادی چنین امکانی وجود ندارد.
🔍 چرا چک برگشتی صیادی قابل انتقال نیست؟
- در سامانه صیاد، چک‌های برگشتی دارای وضعیت غیرمجاز برای انتقال هستند.
- گیرنده جدید امکان وصول چک را نخواهد داشت، زیرا بانک وضعیت برگشتی آن را تشخیص می‌دهد.
- اگر فردی چک برگشتی را دریافت کند، نمی‌تواند آن را نقد کند یا علیه فرد جدید شکایت کند.
بنابراین، اگر چکی برگشتی باشد، تنها راه وصول آن از طریق روش‌های قانونی یا رفع سوءاثر است.
راه های رفع سوءاثر از چک برگشتی صیادی
🔹 ۱. تأمین موجودی حساب و پرداخت چک
بهترین و سریع‌ترین روش رفع سوءاثر از چک، واریز مبلغ چک به حساب و ارائه آن به بانک است. در این حالت، بانک وضعیت چک را به “پرداخت‌شده” تغییر داده و محدودیت‌های آن را برطرف می‌کند.
🔹 ۲. گرفتن رضایت‌نامه از دارنده چک
در صورتی که دارنده چک رضایت دهد و مبلغ آن را دریافت کرده باشد، می‌توان با ارائه رضایت‌نامه محضری به بانک، وضعیت چک را اصلاح کرد.
🔹 ۳. گذشت سه سال از تاریخ برگشت چک بدون شکایت
اگر سه سال از تاریخ برگشت چک بگذرد و هیچ شکایتی ثبت نشده باشد، چک به‌طور خودکار از سامانه سوءاثر خواهد شد.
🔹 ۴. پیگیری قانونی و مصالحه
گاهی اوقات، صادرکننده چک و دارنده چک می‌توانند با مذاکره، روش‌های مصالحه ای مانند پرداخت اقساطی را انتخاب کنند. پس از پرداخت کامل مبلغ، دارنده چک می‌تواند از شکایت خود صرف‌نظر کرده و چک رفع سوءاثر شود.
توصیه های مهم قبل از پذیرش چک صیادی
✔ قبل از پذیرش چک، از سامانه صیاد استعلام بگیرید
✔ اطمینان حاصل کنید که چک در وضعیت برگشتی یا مسدودی نباشد
✔ از افراد دارای سابقه چک برگشتی، چک دریافت نکنید
✔ در صورت دریافت چک، آن را در سامانه صیاد به نام خود ثبت کنید
✔ در صورت برگشت خوردن چک، سریعاً از طریق قانونی اقدام کنید
نتیجه گیری
چک صیادی با هدف کاهش جرایم مالی و افزایش شفافیت بانکی طراحی شده است. اما اگر چک صیادی برگشت بخورد، امکان انتقال آن به شخص دیگر وجود ندارد.
🔴 مهم‌ترین نکات:
✅ چک صیادی برگشتی تا زمانی که رفع سوءاثر نشود، قابل انتقال نیست.
✅ گیرنده چک می‌تواند از طریق بانک، اجرای ثبت یا شکایت حقوقی اقدام کند.
✅ بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات چک، بررسی وضعیت آن قبل از پذیرش است.
بنابراین، قبل از پذیرش هر چک صیادی، ابتدا وضعیت آن را از طریق سامانه استعلام بگیرید تا از برگشتی نبودن آن اطمینان حاصل کنید.
