چک صیادی یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی در ایران است که برای جلوگیری از جعل و اعتبارسنجی دقیق‌تر طراحی شده است. این چک ها که از طریق سامانه بانک مرکزی صادر و مدیریت می‌شوند، دارای شناسه یکتا هستند و اعتبار صادرکننده را می‌توان از طریق سامانه‌های مخصوص بررسی کرد. اما یکی از نگرانی های رایج دارندگان چک های صیادی این است که اگر تاریخ چک بگذرد و آن را نقد نکرده باشند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا چک همچنان معتبر است؟ آیا دارنده می‌تواند آن را از مسیر قانونی وصول کند؟ در این مقاله، از زبان یک وکیل و کارشناس حقوقی، به بررسی جزئیات این موضوع خواهیم پرداخت و بهترین راهکارها را ارائه خواهیم داد.
چک صیادی نوعی چک است که از سال ۱۳۹۷ به منظور کاهش تخلفات مالی و افزایش شفافیت در معاملات بانکی به اجرا درآمد. این چک ها در سامانه بانک مرکزی ثبت می‌شوند و امکان استعلام و بررسی سوابق صادرکننده را قبل از دریافت چک فراهم می‌کنند. یکی از مهم‌ترین تفاوت های این چک‌ها با چک‌های قدیمی، امکان ردگیری آن‌ها از طریق سامانه صیاد و محدودیت های قانونی برای افراد دارای چک برگشتی است. اما نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که چک صیادی همچنان یک سند مالی محسوب میشود که در صورت عدم پرداخت، مسیرهای قانونی خاصی برای وصول آن وجود دارد.
یکی از نگرانی‌های مهم دارندگان چک، این است که اگر چک در زمان مقرر پاس نشود و تاریخ آن بگذرد، آیا همچنان می‌توان آن را نقد کرد؟ پاسخ به این سوال بستگی به شرایط مختلف دارد. بر اساس قانون جدید چک، دارنده چک می‌تواند در بازه‌های زمانی مشخص، بسته به نوع پیگیری مورد نظر، اقدام کند. در ادامه، وضعیت‌های مختلف پس از گذشت تاریخ چک را بررسی خواهیم کرد.
بر اساس قوانین جدید، چک‌های صیادی دارای یک مدت اعتبار مشخص هستند. اگر دارنده چک در مدت ۳ سال پس از تاریخ صدور برای وصول آن به بانک مراجعه نکند، دیگر نمی‌تواند از طریق بانک اقدام به وصول چک کند و مجبور خواهد بود که از مسیرهای حقوقی یا اجرای ثبت اقدام کند. بنابراین، چک پس از گذشت ۳ سال از اعتبار بانکی ساقط میشود، اما همچنان می‌توان آن را از طریق دادگاه یا اجرای ثبت وصول کرد.
در صورتی که چک در تاریخ سررسید ارائه شود اما حساب صادرکننده موجودی کافی نداشته باشد، دارنده چک می‌تواند از بانک گواهی عدم پرداخت دریافت کند. این گواهی مدرکی مهم برای اقدام قانونی است. با در دست داشتن این گواهی، دارنده چک می‌تواند شکایت کیفری یا حقوقی ثبت کند و از دادگاه تقاضای توقیف اموال یا مسدود کردن حساب‌های بانکی صادرکننده چک را داشته باشد. باید توجه داشت که برای ثبت شکایت کیفری، حداکثر ۶ ماه از تاریخ سررسید چک فرصت وجود دارد.
در صورتی که چک برگشت بخورد، اطلاعات آن در سامانه بانک مرکزی ثبت میشود و باعث میشود صادرکننده دچار مشکلات متعددی در سیستم بانکی شود. این مشکلات شامل ممنوعیت دریافت دسته‌چک جدید، کاهش اعتبار در سیستم بانکی، مسدود شدن برخی خدمات بانکی و حتی ممنوع‌الخروج شدن است. بنابراین، صدور چک بی‌محل می‌تواند تبعات سنگینی برای فرد داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین مزایای چک‌های صیادی این است که این چک‌ها سند لازم‌الاجرا محسوب می‌شوند. این بدان معناست که دارنده چک نیازی به ثبت دادخواست قضایی ندارد و می‌تواند مستقیماً از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی اقدام به توقیف اموال صادرکننده چک کند. این روش نسبت به شکایت قضایی، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر است و به همین دلیل توصیه میشود که در صورت امکان، از این روش برای وصول چک استفاده شود.
مطالعه بیشتر : مجازات چک برگشتی قانون جدید چیست ؟
اگر شما صادرکننده چک هستید و احتمال می‌دهید که در زمان سررسید موجودی کافی ندارید، بهتر است قبل از سررسید چک اقدامات لازم را انجام دهید تا از مشکلات قانونی جلوگیری شود. برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارتند از:
سوالات متداول
بله، چک‌های صیادی حتی پس از گذشت تاریخ سررسید همچنان معتبر هستند و دارنده چک می‌تواند از طریق روش‌های قانونی مانند اجرای ثبت، دادگاه حقوقی یا توقیف اموال اقدام کند. اما پس از گذشت ۳ سال از تاریخ صدور، دیگر امکان وصول آن از طریق بانک وجود ندارد.
بله، اما اگر بیش از ۶ ماه از تاریخ چک گذشته باشد، دیگر امکان شکایت کیفری وجود ندارد و فقط از طریق اجرای ثبت یا دادگاه حقوقی می‌توان اقدام کرد.
در صورت شکایت، صادرکننده ممکن است با توقیف اموال، مسدود شدن حساب‌های بانکی، ممنوع‌الخروجی و حتی جلب مواجه شود.
بله، از طریق سامانه استعلام چک صیادی بانک مرکزی می‌توان وضعیت چک، سابقه صادرکننده و میزان اعتبار او را بررسی کرد.
نتیجه‌گیری
چک صیادی یکی از مهم‌ترین اسناد مالی در معاملات تجاری است که باید با آگاهی کامل از قوانین استفاده شود. در صورتی که تاریخ چک بگذرد و پرداخت نشود، دارنده چک می‌تواند از مسیرهای قانونی مختلف برای دریافت وجه اقدام کند. بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات مربوط به چک، برنامه‌ریزی مالی مناسب، افزایش آگاهی از قوانین جدید چک و مشورت با وکلای متخصص است. اگر شما با چک برگشتی مواجه شده‌اید، پیشنهاد میشود که قبل از هر اقدامی، با یک وکیل مشورت کنید تا بهترین روش پیگیری را انتخاب کنید.
تیم تحریریه
دیدگاه شما برای ما ارزشمند است
