تسویه حساب در پایان قرارداد کار یکی از مهم‌ترین مراحل چرخه استخدام است که در صورت ناآگاهی، می‌تواند برای هر دو طرف اختلافات و مشکلات جدی ایجاد کند. بسیاری از کارگران نمی‌دانند چه مبالغی دقیقاً در تسویه باید دریافت کنند، و بسیاری از کارفرمایان هم از جزئیات قانونی این فرایند مطلع نیستند. در این مقاله به تمام نکات موردنیاز درباره تسویه حساب را به‌صورت جامع و دقیق بررسی می‌کنیم.

اهمیت تسویه حساب در پایان قرارداد کار

تسویه حساب، علاوه بر اینکه حق قانونی کارگر است، برای کارفرما نیز سند اطمینان محسوب می‌شود. هنگامی که فرایند تسویه به‌درستی انجام شود، نه کارگر ادعای حقوقی خواهد داشت و نه کارفرما با شکایت مواجه می‌شود. بنابراین شناخت قوانین، مراحل و اجزای تسویه حساب اهمیت بسیار زیادی دارد.

چه زمانی تسویه حساب انجام می‌شود؟

۱. پایان مدت قرارداد موقت

در قراردادهای مدت‌دار، پس از رسیدن به تاریخ پایان قرارداد، کارفرما موظف است تسویه را انجام دهد.

۲. اتمام کار در قراردادهای پروژه‌ای

در این نوع قرارداد، تسویه حساب پس از تکمیل پروژه انجام می‌شود.

۳. فسخ قرارداد توسط یکی از طرفین

در صورت فسخ قرارداد، بسته به علت و مستندات، تسویه حساب باید مطابق با قانون انجام شود.

۴. بازنشستگی، ازکارافتادگی یا فوت

در این شرایط، تسویه حساب طبق مقررات قانونی انجام و به کارگر یا وراث پرداخت می‌شود.

مواردی که باید در تسویه حساب محاسبه شوند

۱. حقوق معوقه

اولین بخش تسویه حساب، حقوق ماه‌های گذشته است که هنوز پرداخت نشده.

2. عیدی و پاداش

عیدی سالانه بر حسب کارکرد و مطابق با حداقل و حداکثر قانونی محاسبه و در تسویه پرداخت می‌شود.

3. سنوات (حق پایان کار)

سنوات به ازای هر سال کارکرد محاسبه شده و از حقوق‌های اصلی در زمان تسویه است.

4. مانده مرخصی

اگر کارگر از مرخصی استحقاقی استفاده نکرده باشد، حقوق معادل آن باید در زمان تسویه پرداخت شود.

5. اضافه‌کار

ساعات اضافه‌کار انجام‌شده و تأییدشده در تسویه محاسبه می‌شود.

6. مزایا و مطالبات دیگر

شامل حق شیفت، بن کارگری، پایه سنوات، حق مسکن و … در صورتی که پرداخت نشده باشد.

پیشنهاد وکیلا: نمونه قرارداد پیمانکاری تک نفره | آموزش تنظیم و نکات مهم قراردادهای فردی

مراحل انجام تسویه حساب در پایان قرارداد کار

مرحله 1: محاسبه دقیق مطالبات

کارفرما باید همه اقلام حقوقی کارگر را محاسبه کرده و لیست کامل در اختیار او قرار دهد.

مرحله 2: صدور فیش تسویه

فیش تسویه باید شامل جزئیات تمام مبالغ باشد تا کارگر بتواند آن را بررسی کند.

مرحله 3: تأیید و امضای کارگر

امضای کارگر به‌معنای رضایت از محاسبات است. با این حال، امضا مانع شکایت در صورت اجبار یا عدم اطلاع از حقوق قانونی نمی‌شود.

مرحله 4: پرداخت کامل مطالبات

پرداخت می‌تواند نقدی، کارت به کارت، حواله یا واریز به حساب باشد، اما باید قابل اثبات باشد.

مرحله 5: تحویل مدارک و سند ترک کار

در نهایت، کارفرما موظف است سوابق بیمه و نامه پایان کار یا عدم نیاز را تحویل کارگر دهد.

نکات حقوقی مهم در تسویه حساب

تسویه حساب پایان کار

کارگر مجبور به امضا نیست

اگر کارگر متوجه خطا در محاسبات شود، می‌تواند امضا نکند و درخواست اصلاح بدهد.

تسویه خلاف قانون باطل است

اگر بخشی از حقوق قانونی کارگر پرداخت نشود، حتی با وجود امضا، کارگر حق شکایت دارد.

شکایت از کارفرما پس از تسویه امکان‌پذیر است

هیچ سندی نمی‌تواند مانع شکایت کارگر در صورت تضییع حق او شود.

حق بیمه باید تا آخرین روز کار پرداخت شود

کارفرما موظف است تمام روزهای کار را بیمه کند.

اشتباهات رایج کارگران در هنگام تسویه حساب

نخواندن دقیق فیش تسویه

بسیاری از کارگران بدون مطالعه کامل، تسویه را امضا می‌کنند.

بی‌اطلاعی از مبالغ قانونی

عدم آگاهی از میزان سنوات، عیدی یا مرخصی باعث تضییع حقوق می‌شود.

نداشتن سند کاری

حتماً باید قرارداد، فیش‌های حقوقی و مدارک بیمه نگهداری شوند.

پیشنهاد وکیلا: بازنشستگی و از کار افتادگی در قانون تأمین اجتماعی چیست؟

اشتباهات رایج کارفرمایان در فرایند تسویه

محاسبه اشتباه سنوات

گاهی سنوات کمتر از مقدار قانونی پرداخت می‌شود.

عدم پرداخت مانده مرخصی

برخی کارفرمایان تصور می‌کنند مرخصی استفاده‌نشده سوخت می‌شود.

گرفتن امضاهای غیرقانونی

مانند برگه‌های «اسقاط حق شکایت» که اعتبار قانونی ندارد.

بهترین استراتژی برای انجام تسویه بدون مشکل

برای کارگران

مطالعه قانون کار، بررسی دقیق محاسبات، درخواست ارائه فیش کامل و نگه‌داری تمام اسناد.

برای کارفرمایان

استفاده از نرم‌افزارهای حقوق و دستمزد، ثبت دقیق سوابق و رعایت کامل قوانین.

سوالات متداول

1. آیا امضای فیش تسویه به معنی عدم امکان شکایت است؟

خیر. حتی اگر کارگر امضا کند، در صورت تضییع حقوق می‌تواند شکایت کند.

2. سنوات چطور در تسویه حساب محاسبه می‌شود؟

سنوات معمولاً بر اساس یک‌ماه آخرین حقوق ثابت و مزایای مشمول محاسبه می‌شود.

3. اگر کارگر مرخصی استفاده نکرده باشد، قابل دریافت است؟

بله. مانده مرخصی باید به‌صورت نقدی در زمان تسویه پرداخت شود.

4. آیا کارفرما می‌تواند بخشی از حقوق تسویه را نگه دارد؟

خیر، مگر اینکه کارگر بدهی مشخص و مستند داشته باشد.

5. در قراردادهای شفاهی هم تسویه حساب لازم است؟

بله. حتی اگر قرارداد مکتوب نباشد، کارگر حقوق قانونی خود را دارد.

6. آیا عیدی در زمان تسویه پرداخت می‌شود؟

بله. اگر کارگر قبل از پایان سال ترک کار کند، عیدی به نسبت روزهای کارکرد پرداخت می‌شود.

7. اگر کارفرما تسویه نکند چه باید کرد؟

کارگر می‌تواند به اداره کار مراجعه و دادخواست مطالبه حقوق بدهد.

8. آیا کارفرما می‌تواند کارگر را مجبور به امضای برگه اسقاط حق کند؟

خیر. چنین برگه‌ای اعتبار قانونی ندارد.

9. آیا بیمه تا روز آخر باید رد شود؟

بله. بیمه یکی از حقوق قطعی و قابل پیگیری کارگر است.

10. مدت زمان قانونی برای پرداخت تسویه چقدر است؟

بهترین زمان، همان روز پایان قرارداد است؛ اما اگر کارفرما تأخیر کند، کارگر می‌تواند شکایت کند.

نوشته قبلی