سفرهای برنامه‌ریزی‌شده با آژانس‌های مسافرتی معمولاً تجربه‌ای خوشایند و بدون دغدغه را برای گردشگران رقم می‌زنند. اما گاهی خدمات ارائه‌شده با آنچه در قرارداد ذکر شده، فاصله زیادی دارد؛ از کیفیت پایین هتل گرفته تا برنامه‌های حذف‌شده یا پروازهای نامناسب. در چنین شرایطی، آگاهی از مسئولیت آژانس مسافرتی و حقوق قانونی مسافر بسیار اهمیت دارد. این مقاله به‌صورت جامع به بررسی این مسئولیت‌ها، قوانین مرتبط، نحوه شکایت و نقش نهادهای نظارتی می‌پردازد.

اهمیت آگاهی از حقوق در سفرهای تورمحور

سفرهای گروهی یا انفرادی که از طریق آژانس مسافرتی انجام می‌شوند، مشمول قرارداد مشخصی هستند که در آن خدماتی نظیر هتل، نوع پرواز، وعده‌های غذایی، گشت‌های شهری و حتی نوع اتوبوس ذکر می‌شود. اگر هر کدام از این خدمات با محتوای قرارداد مغایرت داشته باشند، آژانس مسئول است و مسافر می‌تواند پیگیری قانونی انجام دهد.

تفاوت بین تخلف، خطا و فریب در خدمات تور

  • تخلف: زمانی است که خدمات ارائه‌شده با قرارداد مطابقت ندارد، مانند اقامت در هتل پایین‌تر از سطح توافق‌شده.
  • خطا: ممکن است به دلیل اشتباه انسانی یا شرایط خاص، بخشی از خدمات تغییر کند.
  • فریب (کلاهبرداری): زمانی که آژانس با علم به نادرست بودن اطلاعات، تور را به فروش رسانده است.

تشخیص دقیق نوع مشکل، در پیگیری حقوقی و جبران خسارت نقش مهمی دارد.

تکالیف شرکت هواپیمایی چیست؟

هرچند مسئولیت اصلی بر عهده آژانس مسافرتی است، اما شرکت هواپیمایی نیز در برخی موارد نقش دارد، مخصوصاً اگر بلیت پرواز توسط آژانس تهیه شده باشد:

  • اطلاع‌رسانی دقیق زمان پرواز به مسافر
  • پشتیبانی از مسافر در صورت تأخیر یا لغو پرواز
  • استرداد وجه بلیت طبق قوانین پرواز
  • ارائه خدمات در تأخیرهای طولانی (بیش از ۲ ساعت)

اگر آژانس بلیت پرواز را چارتر کرده باشد، تعهدات مشترکی میان آژانس و ایرلاین شکل می‌گیرد و هر دو در برابر مسافر مسئول‌اند.

اگر هتل یا خدمات ارائه‌شده با آنچه در قرارداد ذکر شده متفاوت بود، چه باید کرد؟

در این شرایط، مسافر می‌تواند:

  1. در محل اقامت، مدارک تهیه کند: مثل عکس، فیلم، یا شهادت سایر مسافران
  2. درخواست جبران خسارت از لیدر تور یا مدیر فنی آژانس: طبق ماده ۵ آیین‌نامه نظارت بر فعالیت آژانس‌ها
  3. ثبت شکایت در سامانه 09629 یا سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
  4. در صورت عدم رسیدگی، اقدام قضایی از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی

در بسیاری از موارد، آژانس‌ها با دیدن مستندات، حاضر به پرداخت خسارت یا عودت بخشی از وجه تور می‌شوند.

پیشنهاد وکیلا: حقوق گردشگران در هتل‌ها و اقامتگاه‌ها

بررسی آیین‌نامه حقوق مسافر در پروازهای داخلی

بر اساس آیین‌نامه سازمان هواپیمایی کشوری، در پروازهای داخلی:

  • تأخیر بیش از دو ساعت، شرکت را موظف به ارائه خدمات رفاهی می‌کند.
  • تأخیر بیش از چهار ساعت، امکان استرداد وجه کامل بلیت وجود دارد.
  • در صورت لغو پرواز، جایگزینی پرواز یا پرداخت غرامت الزامی است.

اگر بلیت از طریق آژانس خریداری شده، آژانس باید پاسخ‌گو باشد، مگر اینکه لغو یا تأخیر به دلایل خارج از کنترل مانند شرایط جوی رخ داده باشد.

نقش سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در رسیدگی به شکایات

این سازمان، مرجع اصلی نظارت بر عملکرد آژانس‌های مسافرتی است و مسئول رسیدگی به شکایات مردم است. وظایف این سازمان عبارت‌اند از:

  • بررسی صحت شکایت ثبت‌شده توسط مسافر
  • احضار آژانس و بررسی مستندات
  • اخطار، تعلیق یا لغو مجوز آژانس‌های متخلف
  • ارائه نتیجه نهایی به شاکی و پیگیری روند جبران خسارت

مسافران می‌توانند از طریق سامانه 09629 یا مراجعه حضوری به ادارات گردشگری استان خود، شکایات را ثبت کنند.

آژانس مسافرتی در چه مواردی مسئول نیست؟

آژانس مسافرتی در چه مواردی مسئول نیست؟

در برخی شرایط، آژانس مسافرتی مسئولیتی در قبال مشکلات به‌وجودآمده ندارد:

  • شرایط جوی یا بلایای طبیعی
  • تاخیر در صدور ویزا توسط سفارت
  • تصمیمات امنیتی در کشور مقصد یا مبدأ
  • عدم رعایت قوانین توسط خود مسافر

در این موارد، بهتر است قبل از اقدام حقوقی، مشاوره تخصصی حقوقی دریافت شود.

تفاوت آژانس‌های بند “الف”، “ب” و “پ”

برای درک بهتر مسئولیت آژانس‌ها، باید نوع مجوز آن‌ها را بشناسیم:

  • آژانس بند الف: مجاز به فروش بلیت هواپیما
  • آژانس بند ب: مجاز به برگزاری تور
  • آژانس بند پ: مجاز به خدمات زیارتی و حج

مسئولیت‌ها بسته به نوع مجوز، متفاوت خواهد بود. مثلاً اگر آژانسی فقط مجوز بند ب دارد، در قبال تأخیر هواپیما پاسخ‌گو نخواهد بود، ولی مسئول خدمات هتل و گشت‌ها هست.

چگونه می‌توان برای دریافت خسارت اقدام کرد؟

برای دریافت خسارت ناشی از خدمات ناقص تور:

  1. ثبت شکایت کتبی در دفتر آژانس و گرفتن رسید
  2. تهیه مستندات کامل شامل بلیت، قرارداد، عکس یا فیلم از خدمات ناقص
  3. تماس با سازمان گردشگری یا ثبت در سامانه 09629
  4. در صورت نیاز، طرح شکایت در شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی

نکته مهم: طبق ماده ۴ آیین‌نامه، آژانس موظف است قرارداد مکتوب با جزئیات کامل را به مسافر ارائه دهد.

نکات مهم درباره عقد قرارداد با آژانس‌های مسافرتی

نکات مهم درباره عقد قرارداد با آژانس‌های مسافرتی
  • تمامی خدمات تور باید به‌صورت مکتوب در قرارداد ذکر شوند.
  • در صورت مبهم بودن مواردی مانند درجه هتل یا تعداد گشت‌ها، قرارداد را امضا نکنید.
  • پرسش درباره بیمه مسافرتی، ساعت دقیق پرواز و مشخصات لیدر تور الزامی است.
  • رسید پرداخت و نسخه قرارداد را حتماً نزد خود نگه دارید.

سوالات متداول

1. اگر خدمات تور با آنچه وعده داده شده مطابقت نداشت، چه کنم؟

در ابتدا موضوع را با لیدر یا مسئول فنی آژانس مطرح کنید و در صورت عدم رسیدگی، شکایت رسمی ثبت نمایید.

2. آیا می‌توانم بخشی از پول تور را پس بگیرم؟

بله، در صورت اثبات عدم ارائه خدمات توافق‌شده، آژانس موظف به پرداخت خسارت است.

3. چگونه شکایت خود را ثبت کنم؟

از طریق سامانه 09629 یا مراجعه حضوری به اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان.

4. اگر پرواز تور لغو شود، آژانس مسئول است؟

در صورتی که بلیت چارتر یا از طرف آژانس تهیه شده باشد، بله.

5. در صورت نارضایتی از هتل، چه باید کرد؟

مستندات تهیه کرده و آن را به آژانس یا سازمان گردشگری ارائه دهید.

6. اگر گشت‌های شهری حذف شد، آیا خسارت تعلق می‌گیرد؟

بله، مگر اینکه شرایط فورس ماژور اثبات شود.

نوشته قبلی