طلاق به دلیل ناباروری زن و مرد
ازدواج در فرهنگ های مختلف جهان یکی از بنیادی‌ترین نهادهای اجتماعی است که اهداف متعددی از جمله تأمین نیاز های عاطفی، ایجاد خانواده، و فرزندآوری را دنبال می‌کند. با این حال، یکی از چالش های مهمی که برخی از زوجین با آن روبرو می‌شوند، ناباروری است. عدم توانایی در داشتن فرزند ممکن است باعث تنش های خانوادگی، اجتماعی و حتی حقوقی شود و در مواردی به درخواست طلاق از سوی یکی از زوجین منجر گردد. در این مقاله، ابعاد مختلف طلاق به دلیل ناباروری مورد بررسی قرار خواهد گرفت، از جمله جنبه های حقوقی، فقهی، اجتماعی و راهکار های جایگزین همچنین، شرایط مهریه، نفقه و حقوق مالی زن و مرد در این نوع طلاق را مرور خواهیم کرد.
فهرست مطالب
قوانین طلاق به دلیل نازایی در ایران
ناباروری یکی از مشکلات مهم در زندگی مشترک است که در برخی موارد، به جدایی زوجین منجر می‌شود. قانون مدنی ایران و قوانین حمایت از خانواده برای چنین شرایطی احکامی مشخص دارند. بر اساس این قوانین، در صورت ناتوانی یکی از زوجین در فرزندآوری به‌صورت طبیعی، پس از گذشت ۵ سال از زندگی مشترک، زن یا مرد می‌توانند با استناد به “عسر و حرج” درخواست طلاق دهند. البته باید ناباروری باید توسط پزشکی قانونی تأیید شود و زوجین باید مدارک مستندی برای ارائه به دادگاه داشته باشند.
طلاق به علت عقیم بودن مرد
طبق قانون حمایت از خانواده، یکی از شروط مندرج در عقدنامه، عدم عقیم بودن زوجین است و در صورتی که مرد به دلیل مشکلات جسمی و جنسی قادر به فرزندآوری نباشد، زن می‌تواند با استناد به عسر و حرج درخواست طلاق کند. حتی اگر روش‌های نوین آزمایشگاهی باروری را ممکن سازند، این موضوع نافی حق طلاق زن نخواهد بود، زیرا مقصود از باروری در عقد، باروری طبیعی است. بر اساس تحقیقات پزشکی، ۴۰ درصد از ناباروری‌ها ناشی از مشکلات مردان است و به همین دلیل، قانون حمایت از خانواده شروطی را در عقدنامه پیش‌بینی کرده است که می‌تواند مبنای درخواست طلاق زن باشد. در صورتی که زوج بیش از ۵ سال به دلیل ناباروری نتواند صاحب فرزند شود و این موضوع توسط پزشکی قانونی تأیید گردد، زن حق ارائه دادخواست طلاق دارد و این درخواست در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد. طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، اگر ادامه زندگی مشترک موجب عسر و حرج زن شود، دادگاه می‌تواند مرد را ملزم به طلاق کند، مشروط بر اینکه زن بتواند ناباروری دائمی و غیرقابل درمان مرد را اثبات نماید.
در صورتی که مرد عقیم باشد و زن با استناد به این موضوع درخواست طلاق دهد، تمام حقوق مالی زن مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و دیگر حقوق قانونی او به طور کامل به او پرداخت خواهد شد. همچنین، اگر در عقدنامه شرط تملیک نصف دارایی زوج به زن ذکر شده باشد، این شرط حتی در صورتی که مرد عقیم باشد همچنان به زن تعلق خواهد گرفت و او نیمی از دارایی‌های مرد را که بعد از ازدواج به‌دست آمده، دریافت خواهد کرد. این شرط در صورت امضا شدن توسط طرفین، باید به طور کامل اجرایی شود، حتی اگر مرد به دلایلی نظیر ناباروری نتواند زندگی مشترک را ادامه دهد.
طلاق به علت عقیم بودن زن
مسئله ناباروری زن و تأثیر آن بر تصمیم به طلاق یکی از موضوعات حساس در پرونده‌های طلاق است. در قانون مدنی ایران، حق طلاق به‌طور کلی در اختیار مرد قرار دارد، که ممکن است باعث شود این سوال پیش آید که آیا مرد می‌تواند به راحتی زنی را که به دلیل ناباروری قادر به باردار شدن نیست، طلاق دهد؟
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد حق طلاق دارد و می‌تواند در هر زمانی که بخواهد، با رعایت تشریفات قانونی مانند پرداخت حقوق مالی زن، او را طلاق دهد. بنابراین، اگر زن به دلیل ناباروری نتواند فرزندی به دنیا بیاورد یا مشکل دیگری داشته باشد که به‌طور خاص در فسخ نکاح ذکر نشده باشد، مرد می‌تواند با پرداخت تمام حقوق مالی زن (مانند مهریه، نفقه و اجرت‌المثل) و ارائه گواهی عدم سازش، اقدام به طلاق او کند. این گواهی معمولاً پس از گذشت حدود ۳ ماه صادر می‌شود.
لازم به ذکر است که ناباروری زن یا عدم توانایی در بچه‌دار شدن، به خودی خود جزو موارد فسخ نکاح محسوب نمی‌شود، برخلاف عقیم بودن مرد که می‌تواند یکی از موارد فسخ نکاح باشد. این بدان معناست که در صورتی که مرد عقیم باشد، زن می‌تواند از این موضوع به عنوان دلیلی برای درخواست فسخ نکاح استفاده کند، اما در مورد ناباروری زن چنین امکانی وجود ندارد و تنها با رضایت مرد و پرداخت حقوق مالی زن می‌توان طلاق را درخواست کرد.
حقوق مالی زن در طلاق توسط مرد
یکی از شرایط اساسی طلاق زن توسط مرد، پرداخت تمامی حقوق مالی زن است. این حقوق شامل چندین مورد مهم می‌شود که به هیچ عنوان وابسته به دلایل طلاق یا وضعیت ناباروری زن نمی‌باشد. مهم‌ترین حقوق مالی که مرد موظف به پرداخت آن‌ها است عبارتند از:
- مهریه: مهریه از حقوق اعظم مالی زن است که چه زن خیانت کرده باشد و چه نکرده باشد، چه نازا باشد و چه نباشد، مهریه به زن تعلق می‌گیرد و باید به طور کامل توسط مرد پرداخت شود. مهریه حتی در صورت طلاق به دلیل ناباروری زن یا هر دلیل دیگری، هیچ تغییری نمی‌کند و پرداخت آن الزامی است.
- نفقه: نفقه زن تا زمانی که طلاق رجعی صورت نگیرد و زن در دوران عده به سر می‌برد، باید از سوی مرد به طور کامل پرداخت شود. حتی اگر زن به دلیل ناباروری یا هر دلیل دیگر از مرد جدا شود، نفقه در دوران عده همچنان به او تعلق می‌گیرد.
- اجرت‌المثل: اجرت‌المثل به زن تعلق می‌گیرد و او می‌تواند در دادگاه برای تمامی کارهایی که در زندگی مشترک انجام داده است، از جمله کارهای خانه و کمک به همسر، درخواست اجرت کند. این حقوق نیز تحت هیچ شرایطی تغییر نخواهد کرد و زن می‌تواند مطالبات خود را از مرد دریافت کند.
- نصف اموال پس از ازدواج: طبق شرط ضمن عقد یا توافقات طرفین، در صورتی که طلاق از سوی مرد انجام شود، نصف اموال به دست آمده بعد از ازدواج باید به زن تعلق گیرد. این حق حتی در صورتی که زن نابارور باشد یا مشکلی در فرزندآوری داشته باشد، باید به طور کامل به او پرداخت شود.
بنابراین، تمامی حقوق مالی زن، چه در مواردی که دلیل طلاق ناباروری زن باشد و چه در موارد دیگر، باید به طور کامل به او پرداخت شود و هیچکدام از این حقوق تحت تأثیر مسائل مربوط به نازایی یا دیگر مسائل مشابه قرار نخواهند گرفت.
سؤالات متداول
- آیا ناباروری مرد می‌تواند دلیل طلاق باشد؟
بله، اگر مرد نابارور باشد و نتواند فرزندآوری کند، زن می‌تواند به استناد “عسر و حرج” درخواست طلاق دهد، البته باید ناباروری مرد توسط پزشکی قانونی تأیید شود.
- آیا ناباروری زن می‌تواند دلیل طلاق باشد؟
نه، ناباروری زن به‌طور مستقیم دلیل قانونی برای طلاق نیست، اما مرد می‌تواند با پرداخت تمامی حقوق مالی زن، او را طلاق دهد. در برخی موارد، اگر شرایط خاصی در عقدنامه ذکر شده باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق کند.
- چه حقوق مالی به زن در صورت طلاق تعلق می‌گیرد؟
در صورت طلاق، زن مستحق دریافت مهریه، نفقه (در دوران عده)، اجرت‌المثل (برای کارهایی که در زندگی مشترک انجام داده است) و نصف اموال به دست آمده پس از ازدواج خواهد بود، چه زن نابارور باشد و چه نباشد.
- آیا مرد می‌تواند بدون رضایت زن او را طلاق دهد؟
بله، طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد حق طلاق دارد و می‌تواند بدون رضایت زن، با رعایت تشریفات قانونی مانند پرداخت حقوق مالی او، طلاق را ثبت کند.
- چگونه باید ناباروری مرد یا زن اثبات شود؟
ناباروری باید توسط پزشکی قانونی تأیید شود. این تأییدیه می‌تواند مبنای درخواست طلاق به دلیل “عسر و حرج” قرار گیرد. زوجین باید مدارک پزشکی مرتبط را به دادگاه ارائه دهند.
- اگر مرد عقیم باشد، آیا زن می‌تواند درخواست فسخ نکاح کند؟
بله، اگر مرد نابارور باشد و این موضوع در عقد پنهان بوده باشد، زن می‌تواند بر اساس فسخ نکاح از دادگاه درخواست جدایی کند.
- آیا طلاق به دلیل ناباروری زن تأثیری بر میزان مهریه دارد؟
خیر، ناباروری زن هیچ تأثیری بر مهریه ندارد و زن باید تمام مهریه خود را دریافت کند، چه در زمان طلاق و چه در زمان زندگی مشترک.
- آیا پس از ۵ سال زندگی مشترک، زن می‌تواند بدون تأیید ناباروری درخواست طلاق دهد؟
خیر، برای درخواست طلاق به دلیل ناباروری، باید ناباروری از سوی پزشکی قانونی تأیید شود. پس از ۵ سال و اثبات ناباروری، زن می‌تواند درخواست طلاق دهد.
جمع بندی
قوانین ایران در رابطه با طلاق به دلیل ناباروری حمایت از حقوق زوجین را در نظر گرفته است. اگر زوجین نتوانند طی ۵ سال به روش طبیعی بچه‌دار شوند، با ارائه مدارک پزشکی و درخواست از دادگاه خانواده، امکان طلاق وجود دارد. در این میان، حقوق مالی زن در صورت طلاق به دلیل نازایی تضمین شده است و دادگاه بر اساس مستندات، تصمیم‌گیری خواهد کرد.
