چگونگی و نحوه نوشتن شکایت نامه و دادخواست
دعواها و شکایت‌هایی که توسط افراد اعم از حقوقی و حقیقی در دادگاه‌ها مطرح می‌شوند در کل به دو نوع دسته‌بندی می‌شوند. این دو دسته‌بندی دعوای حقوقی و دعوای کیفری هستند. اولین قدم برای طرح دعوی در هر دو نوع ذکر شده دریافت فرم مخصوص و تنظیم و پرکردن کادرهای خالی است. لازم به ذکر است با توجه به موضوع شکایت و اختلافی که مطرح است گاهی پرکردن فرم مخصوص شکایت‌نامه یا دادخواست کاری ساده و آسان است که خود فرد می‌تواند از پس انجام آن بربیاید، اما گاهی این کار به این راحتی نیست و حتماً لازم است که از کمک افراد متخصص و متبحر بهره برد. نکته‌ی دیگر آن است که تنظیم دعواهای کیفری راحت‌تر از دعواهای حقوقی‌ست. حال در ادامه‌ی این مطلب به تعریف هر کدام از دعواها و نحوه‌ی طرح دعوی و چگونگی و نحوه نوشتن شکایت نامه و دادخواست در آن‌ها می‌پردازیم.
فهرست مطالب
نحوه‌ی نوشتن دادخواست حقوقی
قبل از توضیح نحوه‌ی نوشتن دادخواست حقوقی لازم است که تعریف و نوع دعوای حقوقی مشخص شود.
دعوای حقوقی به دعوایی می‌گویند که از اختلافات افراد در روابط قراردادی و مالی و معاملاتی و یا روابط غیرمالی‌ای مانند اختلافات خانوادگی ناشی میشود. این دعواها در دادگاه‌های عمومی حقوقی مطرح و اقامه می‌شوند.
طرح دعوای حقوقی در قالب دادخواست به انجام می‌پذیرد. یعنی وقتی گفته میشود دادخواستی علیه شما اقامه شده باید بدانید که دعوای اقامه‌شده حقوقی است. دادخواست در اصل سندی عادی است.
اولین شرط در تهیه‌ی دادخواست این است که خواهان یا خواهان‌ها می‌بایست به‌اندازه‌ی خواندگان به‌اضافه‌ی یک دادخواست تهیه کنند. بدین معنا که اگر تعداد خواندگان دو نفر است می‌بایست سه برگ دادخواست تهیه شود. تهیه‌ی دادخواست شرایط خاص خود را دارد و این شرایط از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردارند و در ادبیات حقوقی به آن اصول شکلی می‌گویند. برای رعایت هر چه بهتر این اصول می‌توانید به وکلا مراجعه کنید. حال در ادامه به مهم‌ترین شرایط برای نوشتن یک دادخواست حقوقی می‌پردازیم.
چاپی‌بودن برگه‌ی تنظیم دادخواست
چاپی‌بودن برگه‌ی تنظیم دادخواست یکی از مهم‌ترین نکات شکلی در طرح دعوای حقوقی است. بدین معنا که فرد یا افراد برای طرح دعوای حقوقی حتماً می‌بایست که ادعای خود را روی برگه‌های چاپی مخصوص بنویسند. علاوه بر این رعایت نکات نگارشی و نداشتن غلط املایی حین نوشتن از اهمیت بسزایی برخوردار است. نوشتن دادخواست روی برگه‌های معمولی نزد دادگاه‌ها و نهادهای قضایی پذیرفتنی نیست.
درج نام و آدرس طرفین دعوا
از دیگر شرط‌های مهم برای نوشتن دادخواست این است که مدعی یا همان خواهان در کادرهای مخصوص برگه‌های چاپی نام و نام خانوادگی و محل اقامت (اقامتگاه) خود را دقیق بنویسد. اگر خواهان بیش از یک نفر باشد می‌بایست که مشخصات ذکرشده‌ی تمام خواهان‌ها نوشته شود. علاوه بر این ذکر نام و نام خانوادگی و محل اقامت خوانده نیز ضروری است. البته اگر اقامتگاه خوانده مشخص نباشد این موضوع مانع از رسیدگی دعوا توسط دادگاه نمی‌شود. در چنین شرایطی دادخواست در روزنامه‌ی رسمی درج و به خوانده ابلاغ میشود.
نکته: خواهان یا خوانده همواره شخص حقیقی نیست (منظور فرد است)، گاهی شخصیت‌های حقوقی خواهان یا خوانده هستند. در چنین شرایطی آدرس بر اساس آدرس موجود در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها نوشته میشود.
زبان
می‌توان گفت زبان بدیهی‌ترین شرط لازم برای نوشتن دادخواست است. بر اساس اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران زبان رسمی کشور فارسی است و اسناد و مکاتبات و متون رسمی باید به این زبان نوشته شوند. دادخواست حقوقی هم جزو اسناد رسمی محسوب میشود و بنابراین باید به زبان نوشته شود. پس مثلاً اگر فردی کرد، عرب یا آذری باشد و دادخواست خود را به زبان فارسی ننویسد، دعوای او مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد.
نباید فراموش شود که در زمان نوشتن دادخواست خواسته‌ی خواهان می‌بایست دقیق و صریح باشد. چرا که در غیر این صورت به دادخواست رسیدگی نشده و از خواهان خواسته میشود، ادعای خود را مشخص کند. خواهان اگر در راستای اصلاح خواسته و ادعای خود اقدامی نکند، دادخواست رد شده و هزینه‌های پرداخت‌شده بی‌اثر میشود و در صورت طرح دوباره‌ی دادخواست، بایستی هزینه‌ها از نو پرداخته شوند.
نحوه‌ی نوشتن شکایت‌نامه یا شکوائیه
در میان عموم اغلب دادخواست با شکایت‌نامه اشتباه میشود. برای همین لازم است که ذکر شود دادخواست مربوط به دعوای حقوقی بوده اما شکایت‌نامه در دعواهای کیفری مطرح میشود.
یکی از مهم‌ترین نکات در مورد شکایت‌نامه این است که برخلاف دادخواست، نه فقط به صورت کتبی که به صورت شفاهی نیز مورد پذیرش قرار می‌گیرد و فرم مخصوصی ندارد. هر چند در سال‌های اخیر دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به ثبت شکوائیه کرده‌اند و از فرم خاصی برای انجام این کار استفاده می‌کنند اما این طرح شکایت‌نامه به صورت شفاهی یا از راه‌های دیگر را بی‌اعتبار نمی‌سازد. شکایت‌نامه زمانی مطرح میشود که فرد یا افرادی از وقوع یک عمل که بر اساس قوانین کشور جرم محسوب میشود، متحمل آسیب و خسارت می‌شوند و آسیب‌دیدگان از طریق آن از مراجع قضایی می‌خواهند مجرم یا مجرمین مجازات شده و خسارات وارد آمده جبران شود.
حال به بیان مهم‌ترین نکات در خصوص نحوه‌ی نوشتن شکایت‌نامه می‌پردازیم.
شاکی چه کسی است؟
بر اساس حقوق کیفری شاکی کسی است که به طور مستقیم از یک جرم آسیب دیده و متحمل خسارات شده است و اتفاقاً به خاطر همین آسیب و خسارات اقدام به طرح دعوای کیفری کرده است. عبارت دیگری که لازم است در اینجا تعریف شود این است که اگر همان کسی که از وقوع جرم ضرر دیده است، جبران زیان و خسارات ناشی از وقوع جرم را از دادگاه مطالبه کند به او مدعی خصوصی گفته میشود.
ماده‌ی ۱۰ آیین دادرسی کیفری: «بزه‌دیده شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان می‌‌گردد و چنانچه تعقیب مرتکب را درخواست کند، شاکی و هرگاه جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کند، مدعی خصوصی نامیده میشود.»
در شکایت‌نامه چه اطلاعاتی باید درج شود؟
بر اساس ماده‌ی ۶۸ آیین دادرسی کیفری موارد زیر باید در شکایت‌نامه درج شود:
- مشخصات شاکی و یا وکیل وی اعم از نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، تحصیلات، وضعیت تأهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه و ملی، آدرس دقیق، شماره تلفن همراه و ثابت و کد پستی
- موضوع شکایت
- تاریخ و محل وقوع جرم
- دلایل وقوع جرم، اسامی و آدرس شهود و مطلعان در صورتی که امکان‌پذیر باشد
- متن شکایت‌نامه که شامل نحوه‌ی وقوع جرم به صورت خلاصه، میزان خسارتی که وارد شده و درخواست از مراجع دارای صلاحیت برای رسیدگی با استناد به موارد قانونی
نکته‌ی مهمی که در اینجا لازم است تا به آن اشاره شود این است که شاکی هنگام نوشتن شکایت‌نامه باید دارای اهلیت باشد. یعنی بالغ و رشید و عاقل باشد. البته هنگام طرح دعاوی غیر مالی غیر رشید بودن مشکلی ایجاد نمی‌کند. نباید غافل بود که هر کدام از موارد گفته شده بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران دارای تعاریف مشخصی هستند که در مطالب بعدی به آن اشاره خواهد شد.
در این مطلب سعی شد به طور خلاصه و کلی نحوه‌ی نوشتن دادخواست و شکایت‌نامه ذکر شود. در مطالب بعدی به جزئیات اشاره شده و نکات تکمیلی عنوان خواهد شد.
۱۰۰%
- عالی
