حقوق مصرف‌کننده و اطلاعات لازم برای مصرف کالا

یکی از مواردی که تولیدکنندگان باید به آن توجه کنند این است که در تمام کشورها حقوق مصرف کننده به رسمیت شناخته شده و در این راستا هم دولت‌ها و هم تولیدکنندگان وظایفی بر عهده دارند. یکی از مهم‌ترین این وظایف درج اطلاعات لازم برای مصرف کالا روی بسته‌بندی است تا مصرف کننده زمان مصرف کالا دچار اشتباه نشود و آسیبی به او وارد نشود؛ بنابراین جهت استفاده مطلوب و ایمن از کالا و خدمات یک سری اطلاعات و هشدارها برای استعمال صحیح کالا و خدمات لازم و ضروری است و عرضه کنندگان کالا و خدمات مکلف به ارائه صحیح این اطلاعات به مصرف کنندگان هستند. حال در این مطلب قصد داریم که موارد کلی‌ای را که باید روی بسته‌بندی کالاها درج شود بیان کنیم و از این طریق اطلاعات مفیدی را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهیم.

منظور از نوع کالا یا خدمت این است که عرضه کنندگان کالا یا خدمات می‌بایست به وضوح و روشنی نام کالا یا خدمتی را که ارائه می‌دهند در قسمت مربوط به آن درج نمایند. نام کالا یا خدمت باید به فارسی و روشن و واضح باشد تا مصرف کننده بداند که چه کالا یا خدمتی را با توجه به مطلوبیت مورد نظر دریافت می‌دارد. درج نام کالا به زبان محلی و بدون توضیح با نام لاتین کالا برای این منظور کافی نبوده و چنانچه کالا وارداتی باشد عرضه کننده موظف است نام کالا را در قسمت مربوطه درج نماید. درج مارک با برند کالا بدون ذکر نام کالا مشخص کننده نوع کالا نبوده و عرضه کننده موظف است در کنار مارک با برند تجاری کالا نام کالا را نیز ذکر نماید. در مورد کالای ناشناخته علاوه بر ذکر نام کالا و خدمات ارائه توضیحاتی در ارتباط با اهداف، ویژگی‌ها و فواید مصرف ضروری است.

درج میزان وزن خالص کالا با تعداد کالای عرضه شده در یک مجموعه یکی دیگر از اطلاعات لازم و ضروری برای مصرف کننده کالا است. در برخی از کالاها درج وزن خالص آن ضروری است و در برخی دیگر تعداد واحد عرضه شده در یک بسته بندی می‌بایست درج گردد. وزن خالص کالا می‌بایست به گرم یا کیلوگرم درج گردد و از مقادیری که برای مصرف کننده ناشناخته است اجتناب شود. تعداد واحد کالای عرضه شده نیز می‌بایست با اعداد فارسی ذکر شود.

عرضه کنندگان کالا می‌بایست اطلاعات لازم در مورد مواد اولیه یا اجزای تشکیل دهنده کالا را بر روی قسمت مربوط درج نمایند، اینکه کالا از چه موادی تشکیل شده است با توجه به حساسیت‌های جسمانی و روانی مصرف کنندگان از اطلاعات لازم و ضروری برای مصرف کنندگان است. چنانچه یک کالا از لحاظ کیفی نیز درجه‌بندی گردیده است در اینکه کالای مذکور با توجه به قوانین و مقررات با چه درجه کیفی عرضه می‌گردد ضروری است. در مورد داروها و کالاهای آرایشی و بهداشتی درج ترکیبات ساخت با توجه به عوارض احتمالی مصرف کالا ضروری و الزامی است.

علاوه بر درج نوع، کمیت و کیفیت کالای ارائه شده، عرضه کنندگان موظف به ارائه آگاهی‌های مقدم بر مصرف در مورد کالا و خدمات عرضه شده هستند. نام سازنده کالا با ارائه‌کننده خدمات، محل تولید کالا، ذکر فواید مصرف کالا و خدمات در موردی که کالا و خدمات ناشناخته‌اند، اطلاعاتی در مورد عوارض احتمالی مصرف کالا، هشدار در مورد خطرات ناشی از استعمال کالا با اطلاعاتی مربوط به نحوه استعمال کالا و خدمات، از آگاهی‌های مقدم بر مصرف هستند. تاریخ تولید و انقضای آن از جمله اطلاعات ضروری مقدماتی برای مصرف کالا هستند که آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

کالا روز، ماه و سال تولید کالا باید روشن و خوانا و با استفاده از اعداد فارسی و به تقویم میلادی هجری شمسی بر روی بسته‌بندی کالا درج گردد. درج تاریخ تولید کالا به لاتین و به میلادی در این مورد کافی نبوده و چنانچه کالا وارداتی باشد، عرضه کننده موظف است تاریخ تولید کالا را به فارسی و به تقویم هجری شمسی به اطلاع مصرف کننده برساند.

در مورد کالاهایی که باید در مدت معین به مصرف برسد درج تاریخ انقضای مصرف کالا ضروری است. درج تاریخ انقضای مصرف کالا به روش‌های مختلفی به اطلاع مصرف کنندگان می‌رسد. در مورد کالاهای حساس مانند مواد خوراکی، آشامیدنی، بهداشتی، دارویی، روز، ماه، سال تاریخ انقضای مصرف کالا بر روی کالا درج می‌گردد یا میزان مدت مصرف کالا ذکر می‌گردد؛ مانند دو روز پس از تولید، سه ماه پس از تولید، یک سال پس از تولید و غیره. روش دیگر در مورد کالاهایی که کمتر حساسیت دارند این است که بهترین زمان مصرف کالا ذکر می‌شود؛ مانند اینکه ذکر می‌گردد بهترین تاریخ مصرف کالا سه ماه پس از تولید با انتهای سال ۱۳۹۰. این نوع کالاها پس از گذشت بهترین زمان مصرف، کالای منقضی مصرف محسوب نمی‌شوند، بلکه مطلوبیت نهایی مصرف کالا در زمان ذکر شده است و مصرف پس از آن از مطلوبیت نهایی می‌کاهد.

عرضه کننده موظف است که عیوب پنهان کالا را به اطلاع مصرف کننده برساند؛ لذا عدم افشای عیوب موجب نقض تعهد دادن اطلاعات می‌شود ولیکن اگر عرضه کننده مطلع باشد که مصرف کننده متوجه عیب آشکار و بدیهی مبیع نمی‌شود، به نظر می‌رسد که اصل رعایت انصاف و حسن نیت ایجاب می‌نماید که وی اطلاعات لازم را در این خصوص در اختیار مصرف کننده قرار بدهد. برای مثال در فروش داروی خواب‌آور لازم است که عرضه کننده اطلاعات ضروری در این خصوص را به آگاهی مصرف برساند. همچنین در فروش زمین فروشنده باید خریدار را از عیب مزبور مثلاً اگر زمین نشست داشته باشد مطلع کند.

در رابطه با حقوق مصرف کننده در قبال عرضه کالای معیوب بخوانید.

بخشی از اطلاعات عرضه کننده که باید در اختیار مصرف کننده قرار بگیرد در چهارچوب دستورات و تعلیمات جای می‌گیرد. دستورها و تعلیمات بیان می‌کنند که چگونه نتایج مفیدتری را می‌توان از استفاده کالا و خدمات به دست آورد. در موردی که کالا و خدمات معیوب و خطرناک باشد. صرف اعلام دستورها در خصوص استفاده از آنها باعث رفع مسئولیت عرضه کننده و اجرای کامل تعهد به دادن اطلاعات نمی‌شود، بلکه عرضه کننده موظف است اخطارها را در خصوص عیوب و خطرها موجود در کالا به اطلاع مصرف کننده برساند. برای مثال در مورد خمیر دندان صرف بیان این دستور که «برای نتیجه بهتر روزانه دو دفعه استفاده شود» کافی و مناسب نخواهد بود، حتی دستور صریح چون «دو مرتبه بیشتر در روز استفاده نشود» کافی نخواهد بود، مگر اینکه اطلاعات اخطار کننده در رابطه با اختیار مصرف کننده، مبنی بر اینکه ممکن است از استفاده‌های مکرر، خسارات همیشگی و دائمی و مثل تغییر رنگ دندان، ناشی شود به آن ضمیمه شود.

در این مطلب مهم‌ترین اطلاعاتی که تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا باید روی کالای خود درج کنند و مصرف کننده را از آن آگاه سازند توضیح داده شد. این موضوع از این جهت مهم است که گاهی رعایت نکردن همین نکات ساده سبب می‌شود تا تولیدکنندگان جریمه خسارات سنگینی را متحمل شوند.