تفاوت مطالبه‌ی مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه

در مطالب پیشین به ذکر مطالبه‌ی مهریه از طریق اجرای ثبت پرداختیم. حال در این مطلب قصد داریم تا به بیان تفاوت میان این نوع مطالبه‌ی مهریه با مطالبه‌ی مهریه از طریق دادگاه بپردازیم.

اصولاً با مراجعه زوجه به محاکم دادگستری، به دلیل شکسته شدن حریم اقدامات و روابط عاطفی زوجین و فروریختن قبح مراجعه به محاکم که در بین جامعه ایرانی، رجوع زن به دادگاه را امری ناپسند تلقی می‌کند، امکان سازش تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند و گاهی سازش را غیر ممکن می‌سازد. اصطلاحی که بین قضات محاکم خانواده مرسوم است آن است که: «دعوی مطالبه‌ی مهریه دروازه طلاق است»، از این رو، به نظر می‌رسد، جلوگیری از تشکیل پرونده مطالبه‌ی مهریه که اصولاً به عنوان اولین پرونده در مسیر پرونده‌های متعددی که در خلال رسیدگی به اختلاف زوجین در محاکم خانواده تشکیل می‌شود در کاهش اختلاف و حل و فصل دعوی بسیار مؤثر است. از این جهت مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک، که به دلیل طبیعت اداری آن، کراهت کمتری از دید جامعه دارد می‌تواند آثار زیان‌بار عدم ایجاد سازش را تا حد زیادی کاهش دهد.»

مطالبه‌ی مهریه از طریق محاکم دادگستری که با تقدیم دادخواست و رعایت مقررات شکلی دیگر صورت می‌گیرد مستلزم تعیین وقت و رسیدگی (شکلی – ماهوی، رسیدگی شکلی منظور از نحوه‌ی ثبت دادخواست و مراحل آن است و رسیدگی ماهوی منظور از رسیدگی به دعوا است که در نهایت منجر به صدور حکم می‌شود) است که این امر فرایند دادرسی را طولانی می‌کند و از طرفی بر تراکم و حجم پرونده‌ها می‌افزاید. در صورتی که مطالبه‌ی مهریه از طریق اجرای ثبت به صرف تقاضای ذی‌نفع از دفتر ازدواج مربوط، عملیات اجرائی بدون تعیین وقت آغاز می‌شود

در اجرای ثبت، عملیات اجرائی به مجرد درخواست کتبی زوجه یا اشخاص ذی سمت شروع می‌شود؛ ولی در محاکم دادگستری، عملیات اجرائی پس از فرایند دادرسی و صدور حکم قطعی با درخواست اجرای حکم توسط محکوم له یا نماینده او شروع می‌شود.

در اجرای ثبت صدور اجرائیه شامل مرور زمان نمی‌گردد، زیرا متنی در این مورد وجود ندارد. اما نسبت به اجرائیه دادگاه به استناد ماده ۱۶۸ قانون اجرای احکام مدنی «هر زمان از تاریخ صدور اجرائیه بیش از پنج سال گذشته و محکوم له عملیات اجرائی را پیگیری نکند اجرائیه بلااثر تلقی می‌شود و در این بحث اگر حق اجرا وصول نشود دیگر قابل وصول نیست. محکوم له می‌تواند مجدداً از دادگاه تقاضای صدور اجرائیه نماید؛ ولی در مورد اجرای هر حکم فقط یک بار حق اجرا دریافت می‌شود، مرور زمان پنج ساله جاری است. اما در صورت مراجعه به محاکم دادگستری علاوه بر پرداخت هزینه دادرسی، مستحق پرداخت هزینه اجرائی است در صورتی که مراجعه به اجرای ثبت فقط حق الا تعلق می‌گیرد.

امکان‌پذیر بودن ممنوع‌الخروج کردن زوج از طریق مراجعه به اجرای ثبت به استناد ماده‌ی ۱۷ قانون گذرنامه در حالی که این امر در مراجعه به محاکم خانواده امکان‌پذیر نیست. نظریه‌ی مشورتی شماره۷/۵۰۸۶ – ۷۵/۷/۲۹ اداره حقوقی که می‌گوید: «مطالبه مهریه از جمله دعاوی مالی بوده و مطالبه آن از دادگاه سبب ممنوع‌الخروج شدن زوج نمی‌شود» مؤید این دیدگاه است.
با توجه به مطالبی که در خصوص تفاوت مطالبه‌ی مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه ذکر شد می‌توان گفت که اصل بر توصیه در مطالبه‌ی مهریه از طریق اجرای ثبت است اما فواید آن نسبت به مطالبه‌ی مهریه از طریق دادگاه سبب ارجحیت کامل آن نمی‌شود و در برخی پرونده‌ها لازم است حتماً از طریق دادگاه برای مطالبه‌ی مهریه اقدام کنیم بنابراین در این راستا لازم است حتما به مشاوران و متخصصان و وکیل مطالبه‌ی مهریه مراجعه کنیم. پس این موضوع را حتماً بایستی به خاطر داشته باشید. در مطالب بعدی سعی می‌شود نکات مربوط به مطالبه‌ی مهریه از طریق دادگاه به تفصیل بیان شود تا تفاوت بهتر درک شود.