جرایم اینترنتی اینستاگرام

با گسترش علم و تکنولوژی و ظهور گوشی‌های تلفن همراه استفاده از اینترنت و فضای مجازی همگانی شد. طوری که امروزه کم‌تر کسی پیدا می‌شود که از فضای مجازی بهره نبرد و در شبکه‌های مختلف اجتماعی اکانت و حساب کاربری نداشته باشد؛ بنابراین با توجه به واقعیاتی که ذکر شد و بر اساس نیازهای جامعه شاخه‌ای جدید در علم حقوق و قوانین کشور ایجاد شد که به آن حقوق سایبری می‌گویند. اگر نگوییم مهم‌ترین بخش، قطعاً یکی از مهم‌ترین بخش‌های این شاخه از حقوق در کشور ما، قوانین مربوط به مبارزه با جرایم اینترنتی (جرایم رایانه‌ای) است. به‌هرحال هر پدیده‌ی جدیدی با تمام مزایا و منافعی که برای اشخاص دارد نقاط ضعف خود را نیز داراست و از جانب برخی افراد سودجو مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد و همین لازم می‌دارد که به این پدیده‌ها و ابزارهای جدید از طریق قوانین نظم بخشیده شود. حال در این مطلب سعی می‌کنیم جرایم یکی از مهم‌ترین بخش‌های فضای مجازی یعنی اینستاگرام را مورد بررسی قرار دهیم.

از ورود اینستاگرام به میان مردم مدت زمان زیادی نمی‌گذرد اما اکنون محبوب‌ترین شبکه‌ی اجتماعی در میان ایرانی‌ها است. البته افراد مختلف استفاده‌های متفاوتی از این شبکه‌ی اجتماعی می‌کنند. برخی به قصد سرگرمی، برخی به قصد درآمد و عده‌ای هم برای یافتن و یا اطلاع از احوال دوستان و آشنایان خود اقدام به ساختن حساب کاربری و اکانت در اینستاگرام می‌کنند. با افزایش استفاده از این شبکه‌ی اجتماعی کم کم معلوم شد که در کنار فواید و مزایایی که دارد گاهی برای برخی دردسرساز می‌شود و برخی هم از طریق آن مرتکب اعمال مجرمانه می‌شوند. طوری که اکنون در محاکم قضایی شاهد شکایت‌های زیادی با محوریت اینستاگرام هستیم. در این میان آنچه آزار دهنده‌ است این است که بسیاری از افرادی در این فضا مورد آزار و اذیت و اعمال مجرمانه قرار می‌گیرند با این تصور که نمی‌توانند شکایت کنند یا پیگیری اصلاً ممکن نیست به دفاع از حقوق خود برنمی‌آیند، درحالی‌که چنین نیست. بنابراین در ادامه‌ی این مطلب قصد داریم مهم‌ترین جرائم اینستاگرامی و مجازات‌های آن را مورد بررسی قرار دهیم.

منظور از جرایم اینستاگرامی جرایمی است که با محوریت این شبکه‌ی اجتماعی صورت می‌گیرد. بدین معنا که فرد با استفاده از فضای اینستاگرام مرتکب عمل مجرمانه می‌شود. حال مهم‌ترین این جرایم را بررسی می‌کنیم.

پیشنهاد میشود مقاله مسئولیت مدنی ناشی از تبلیغات تجاری در شبکه‌های اجتماعی را بخوانید.

برخی از اشخاص گاهی با اکانت‌ها و گاهی با اکانت‌های فیک و تقلبی در فضای اینستاگرام اقدام به مزاحمت برای سایر اشخاص می‌کنند. این مزاحمت می‌تواند در قالب کامنت، دایرکت یا موارد دیگر باشد. هر چند اغلب با بلاک کردن شخص مزاحم می‌توان از تکرار این عمل جلوگیری کرد اما مواردی پیش می‌آید که این عمل ادامه‌دار است و زندگی فردی را که مورد مزاحمت قرار گرفته است تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مزاحمت بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران قابل پیگیری بوده و می‌توان با طرح شکایت‌نامه مزاحم را به سزای عملش رساند.
بر اساس ماده‌ی ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی: هر گاه کسی به وسیله‌ی تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت ‌مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد
از آنجا که گوشی تلفن همراه که برنامه‌ی اینستاگرام روی آن نصب می‌شود یا حتی سیستم‌های رایانه‌ای جزو دستگاه‌های مخابراتی محسوب می‌شود بنابراین مزاحمت‌ اینستاگرامی نیز شامل این ماده‌ی قانونی می‌شود.

پیشنهاد وکیلا مطالعه مقاله اشخاص دارای مسئولیت مدنی در فضای مجازی است.

یکی دیگر از اعمالی که در فضای اینستاگرام از جانب کاربران علیه کاربران دیگر یا حتی افرادی که عضو این اپلیکیشن اجتماعی نیستند رخ می‌دهد توهین و فحاشی است. در این مورد بیشتر آن توهینی مدنظر ماست که حالت اتهام به خود نمی‌گیرد چون در چنین شرایطی محتوای عمل مجرمانه تغییر خواهد کرد. به هر حال
بر اساس ماده‌ی ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
این ماده هر چند برای توهین و فحاشی در حالت عمومی و عادی وضع شده است اما برای توهین‌ها و فحاشی‌هایی که در فضای اینستاگرام هم رخ می‌دهد قابل پیگیری است.

قذف هم یکی دیگر از اعمال مجرمانه‌ای است که می‌تواند در فضای مجازی رخ دهد و در دسته‌ی جرایم رایانه‌ای باشد. قذف نوعی از فحش و ناسزا و دشنام است و به این معناست که فردی به فرد دیگر اتهام انجام زنا یا لواط می‌زند و نمی‌تواند آن را ثابت کند و امکان اثباتش نیست. قذف هم با لفظ یعنی بر زبان آوردن و هم با نوشتن محقق می‌شود، حال این نوشتن می‌تواند مکتوب باشد و هم در فضای الکترونیک و مجازی عنوان شود. این جرم نیز اگر در شبکه‌ای رخ دهد قابل پیگیری است و فرد مجرم را می‌توان به مجازات رساند.
ماده‌ی ۲۴۶ قانون مجازات اسلامی اعلام می‌دارد که: قذف باید روشن و بدون ابهام بوده، نسبت دهنده به معنای لفظ آگاه و قصد انتساب داشته باشد گرچه مقذوف یا مخاطب در حین قذف از مفاد آن آگاه نباشد. تبصره قذف علاوه بر لفظ با نوشتن، هرچند به شیوه الکترونیکی نیز محقق می شود.
طبق قانون این جرم در زمره‌ی جرایم حدی است و مجازات آن ۸۰ ضربه‌ی شلاق حدی است.

یکی دیگر از جرایم در فضای اینترنتی و مهم‎‌ترین آن تهدید است. تهدید گاهی خواسته و گاهی ناخواسته و از سر عصبانیت رخ می‌دهد. اما به هر حال جرم است و مجازات دارد. تهدید انواع مختلفی دارد. تهدید جانی، مالی، آبرویی یا افشای اسرار. البته تمام این‌ها در قالب جرم تهدید قابل پیگیری هستند و از لحاظ مجازات تفاوتی با هم ندارد.
بر اساس ماده‌ی ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی تعزیرات: هر کس دیگری را به هر نحو به قتل یا ضررهای جانی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود و بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا هفتادوچهار ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

کلاهبرداری هم به مانند چهار مورد قبلی یکی از جرایمی است که در فضای اینستاگرامی رخ می‌دهد. این جرم از بقیه‌ی جرایم گفته شده شایع‌تر است و بیش‌تر رخ می‌دهد. یکی از نمونه‌های آن هم این است که شخصی با اعتمادسازی از کاربران ادعا می‌کند که فروشنده‌ی کالا و یا کالاهایی مشخص است. سپس کالایی که وجود ندارد را به اشخاص دیگر می‌فروشد و مبلغ را می‌گیرد و در نهایت ناپدید می‌شود و کالا را تحویل خریدار نمی‌دهد. بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران مجازات کلاهبرداری بسته به اینکه ساده یا مشدد باشد متفاوت است. حبس یک تا هفت سال، جزای نقدی معادل مال گرفته شده و پس دادن مال به مال باخته مجازات جرم کلاهبرداری ساده است. برای کلاهبرداری مشدد هم حبس از دو تا ده سال، جرای نقدی معادل مال گرفته شده، پس دادن مال به مال باخته و انفصال دائمی از خدمات دولتی به عنوان مجازات در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است با توجه به میزان مبلغ کلاهبرداری شده مجازات حبس درنظر گرفته شده می‌تواند تا نصف کاهش یابد.
در این مطلب سعی شد به طور خلاصه و کلی جرایمی که در فضای اینستاگرام ارتکاب می‌یابند و قابل پیگیری هستند توضیح داده شود. در مطالب بعدی به صورت جزئی و مفصل‌تر به هر کدام اینها پرداخته و نحوه‌ی شکایت از پیج اینستاگرام بیان خواهد شد.