[vc_row][vc_column][vc_column_text]
كالايی معيوب و خطرناك است که عیب و خطر آن را مصرف کننده متعارف انتظار نداشته باشد و وی نتواند آن مقدار نقص و عیب را پیش بینی کند یا نحوه استعمال آن دقیق و مشكل و خطرناک باشد و هشدار و راهنمايی کافی به همراه نداشته باشد. یا به بیانی دیگر، در وضعيتی باشد که تولید کننده یا فروشنده متعارف از عرضه آن به بازار امتناع می‌ورزد. اما در هر حال کالا باید به شکلی نامعقول معیوب و خطرناک باشد. عیب و نقص عنصر اساسی در مسئولیت فروشنده یا توليد کننده کالای خطرنامک محسوب می‌شود. بنابراین لازم است که مفهوم عیب و نقص و شرایط عیب و نقصی که باعث مسئولیت عرضه کننده و تولیدکننده می‌شود مورد بررسی قرار گیرد.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][bs-heading title=”تفاوت بین عیب و نقص” show_title=”1″ icon=”” title_link=”” heading_color=”#632929″ heading_style=”t6-s10″ heading_tag=”h2″ bs-show-desktop=”1″ bs-show-tablet=”1″ bs-show-phone=”1″ bs-text-color-scheme=”” css=”” custom-css-class=”” custom-id=””][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
بند ۴ ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان مصوب ۱۵/۷/۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی در تعریف عيب بيان می‌دارد:
«منظور از عیب در این قانون زیاده، نقيصه، یا تغییر حالتی است که موجب کاهش ارزش اقتصادی كالا یا خدمات گردد»،
بنابراین از نظر قانون‌گذار چه کیفیت کالا و چه کمیت آن موجب کاهش ارزش اقتصادی کالا و خدمات گردد، عيب كالا و خدمات محسوب می‌گردد و تفاوتی میان عیب و نقص کالا وجود ندارد و عیب و نقص هر دو يكی دانسته شده است. با این وجود این دو در عمل تفاوت‌هایی با هم دارند. از لحاظ مسئولیت مدنی عرضه کنندگان کالا و خدمات معیوب، در نحوه جبران خسارت مابین كالای معيوب و ناقص تفاوت وجود دارد. در مورد کالای ناقص می‌توان آن را اصلاح کرد یا مابه‌التفاوت آن را پرداخت. اما در مورد کالای معيوب که به طور کل فاسد گردیده و تغییر حالت داده است، می‌بایست قيمت كل كالا به مصرف کننده به عنوان جبران خسارت عودت داده شود.
از لحاظ مسئولیت جزایي هر چند میان عرضه کنندگان کالا و خدمات معیوب و ناقص وجود ندارد به نظر این جانب با توجه به اوضاع و احوال قضیه، عرضه کنندگان کالا و خدمات ناقص استحقاق برخورداري از تخفيف قانوني را داشته و عرضه کنندگان کالا و خدمات معيوب و فاسد که به طور کلی تغییر حالت داده و خطر بيشتري را براي سلامتي و ايمني مصرف کننده به بار آورده‌اند، استحقاق دریافت مجازات بیشتر را دارند.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][bs-heading title=”عیب و نقص کالا چه زمانی موجب مسئولیت عرضه کننده و تولیدکننده می‌شود؟” show_title=”1″ icon=”” title_link=”” heading_color=”#632929″ heading_style=”t6-s10″ heading_tag=”h2″ bs-show-desktop=”1″ bs-show-tablet=”1″ bs-show-phone=”1″ bs-text-color-scheme=”” css=”” custom-css-class=”” custom-id=””][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
کالا و خدماتی که توسط عرضه کنندگان به مصرف کنندگان ارائه می‌گردد، على الاصول باید سالم و ایمن و فاقد هرگونه عیب و نقص باشد این ایمنی و سلامت کالا و خدمات از حقوق اساسي مصرف کننده است. اما ممکن است کالا و خدمات معیوب به مصرف کننده ارائه گردد، آيا صرف این ارائه مسئولیت‌آور است؟ براي اينکه بتوان عرضه کنندگان کالا و خدمات را مسئول زیان ناشي از ارائه کالا و خدمات معیوب و ناقص شناخت باید عیب و نقص موجود در کالا دارای شرايطی باشد که آنها را مورد بررسي قرار می‌دهیم.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_single_image image=”503″ img_size=”full” alignment=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][bs-heading title=”مخفي بودن عیب و نقص موجود در کالا” show_title=”1″ icon=”” title_link=”” heading_color=”#632929″ heading_style=”t2-s3″ heading_tag=”h3″ bs-show-desktop=”1″ bs-show-tablet=”1″ bs-show-phone=”1″ bs-text-color-scheme=”” css=”” custom-css-class=”” custom-id=””][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
منظور از مخفي بودن این است که عرضه کننده یا مصرف کننده از وجود عیب در کالا آگاهي نداشته باشد. چنانچه عرضه کنندگان کالا و خدمات از وجود عیب و نقص آگاهي داشته باشند و به واسطة عيب و نقص مذکور خسارتي به مصرف کنندگان وارد گردد، عرضه کنندگان علاوه بر جبران خسارت مذکور به مجازات مقرر محکوم خواهند شد. ماده ۲ قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان بيان می‌دارد «کلیة عرضه کنندگان کالا و خدمات منفرداً یا مشترکاً مسئول صحت و سلامت کالاي عرضه شده مطابق با شرایط و ضوابط مندرج در قوانین یا مندرجات قرارداد مربوط یا در عرف معاملات هستند، اگر موضوع معامله كلي باشد در صورت وجود عيب يا عدم انطباق کالا با شرايط تعيين شده، مشتري حق دارد صرفاً عوض سالم را مطالبه کند و فروشنده وظیفه دارد آن را تأمین کند و اگر موضوع معامله جزئي و عين معین باشد مشتري می‌تواند معامله را فسخ، یا ارش كالاي معيوب و سالم را مطالبه کند و فروشنده موظف است پرداخت کند در صورت فسخ معامله از سوی مشتری پرداخت خسارت از سوی عرضه کننده، منتفی است. تبصره ذیل مادة مذكور بیان می‌دارد «چنانچه خسارت وارده ناشي از عيب يا عدم کیفیت باشد و عرضه کنندگان به آن آگاهي داشته باشند علاوه بر جبران خسارت به مجازات مقرر در این قانون محكوم خواهند شد. چنانچه اقدام آنها واجد عناوین مجرمانه دیگری باشد، مشمول همان قانون خواهند بود» از توجه به مفاد قانون مذکور مشخص می‌گردد، چنانچه عرضه کنندگان کالا یا خدمات، از عیب و نقص موجود در کالا با خدماتی که مصرف کنندگان ارائه نموده‌اند، آگاهی نداشته باشند، وفق قوانین قانون مدنی با شرايط مندرج قرارداد با عرف معاملاتی، موظف به پرداخت خسارت، تعويض كالا یا فسخ معامله هستند. اما اگر عرضه کنندگان کالا یا خدمات از عيب يا عدم کیفیت کالا یا خدماتی که ارائه می‌دهند آگاهی داشته باشند و خساراتی به واسطه این عیب و یا عدم کیفیت به مصرف کننده وارد گردد علاوه بر مسئولیت مدنی، مرتکب دارای مسئولیت کیفری شده و به مجازات مقرر در قانون حمایت از مصرف کننده یا قوانین دیگر در صورتی که اقدام عرضه کنندگان واجد عناوین مجرمانه دیگر باشند محکوم خواهند شد.
چنانچه مصرف کننده از عیب و نقص ارائه شده توسط عرضه کنندگان اطلاع داشته باشد و با وجود آگاهي از عیب و نقص در کالا و خدمات آنها را دریافت کند، با توجه به اینکه با وجود عیب و نقص و با علم به آن اقدام به خرید آن کرده است، بنابراین خود مسئول ضرر و زیان وارده به خود است و مطابق قاعدة اقدام چون شخصي غير از عرضه کنندة كالا و خدمات سبب ورود خسارت به مصرف کننده شده است و شخص مزبور آگاه به عیب و نقص موجود در کالا و خدمات بوده، خود مسئول زیان وارده به خود تلقي می‌شود.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][bs-heading title=”ورود ضرر در اثر عیب و نقص” show_title=”1″ icon=”” title_link=”” heading_color=”#632929″ heading_style=”t2-s3″ heading_tag=”h3″ bs-show-desktop=”1″ bs-show-tablet=”1″ bs-show-phone=”1″ bs-text-color-scheme=”” css=”” custom-css-class=”” custom-id=””][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
در مواردي که کالاهاي معيوب یا ناقص و یا خدمات نا ایمن به مصرف کنندگان عرضه شود به صرف اینکه کالا یا خدمت عرضه شده معیوب و ناقص است، نمی‌توان عرضه کننده را مسئول جبران خسارت وارده دانست. چنانچه ضرر و زیان به بار آمده ناشي از عیب و نقص کالا و خدمات باشد، در این صورت عرضه کننده را می‌توان مسئول زیان وارده دانست. به عبارت دیگر صرفاً زماني می‌توان عرضه کنندگان کالا و خدمات ناقص و معیوب را مسئول زیان وارده دانست که بین عیب و نقص موجود در کالا و زیان وارده رابطة علت و معلولي وجود داشته باشد به طوري که اگر عیب و نقص نبود خسارت و زیانی هم به بار نمی‌آمد. شرط مذكور در تبصره ذیل ماده ۴ قانون حمایت از حقوق مصرف کننده بازتاب داشته آنجا که بیان می‌دارد: «چنانچه خسارت وارده ناشي از عيب يا عدم کیفیت باشد…» يعني اينکه اگر خسارت وارده ناشي از عدم کیفیت و عیب کالا نباشد، عرضه کننده فاقد مسئولیت جزایی و مدني است. اگر استفادة نامناسب مصرف کننده از کالا یا خدمات سبب وقوع خسارت شده باشد، عمل غلط زیان دیده سبب وقوع خسارت است و رابطة علي و معلولي ميان زیان وارده و نقص موجود در کالا و خدمات وجود ندارد.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][bs-heading title=”زمان ایجاد عیب و نقص در کالا” show_title=”1″ icon=”” title_link=”” heading_color=”#632929″ heading_style=”t2-s3″ heading_tag=”h3″ bs-show-desktop=”1″ bs-show-tablet=”1″ bs-show-phone=”1″ bs-text-color-scheme=”” css=”” custom-css-class=”” custom-id=””][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
سؤالی که مطرح می‌گردد این است که عیب و نقصی سبب ورود خسارت به مصرف کننده شده است باید در چه زماني در كالا و خدمات وجود داشته باشد تا موجب مسئولیت عرضه کنندگان کالا و خدمات شود؟
معیار زمان ایجاد عیب و نقص در کالا، نهادن در چرخة عرضه است. نهادن در چرخة عرضه عبارت از به گردش گذاشتن کالا است. کالا با تحویل به مصرف کننده یا تحويل به متصدی حمل و نقل با کارگذار براي حمل به سوي مصرف کننده به گردش گذاشته شود. بعد از اینکه کالا یا خدمات به مصرف کننده ارائه و تحویل شد تا زماني که کالا و خدمات باید داراي دوام متعارف باشد چنانچه عیب و نقص موجود در کالا سبب وارد شدن خسارت به مصرف کننده باشد، عرضه کنندگان کالا و خدمات مسئول جبران خسارت ناشي از عیب و نقص موجود در کالا و خدمات عرضه شده به مصرف کننده هستند؛ بنابراین معیار و ملاك ايجاد عيب و نقص در کالا و خدمات اولاً زمان به گردش گذاشتن کالا و خدمات است یا نهادن در چرخه عرضه و ثانیاً زمان دوام متعارف کالا که به موجب قوانین یا قرارداد یا عرف معاملاتی از یک کالا یا خدمات انتظار می‌رود که در یک مدت زمان معین کالا و خدمات سالم، ایمن و به اصطلاح داراي دوام متعارف باشد. مصرف کننده از خريد يك لامپ روشنايي معمولي انتظار دارد که يك سال كارايي سالم و ایمن و مطابق انتظار داشته باشد. اما از خرید همین لامپ مصرف کننده انتظار ۳۰ سال كارآيي ندارد. مدت زمانی را که مصرف کننده به موجب قرارداد، قوانین، عرف معاملاتی انتظار دارد کالا یا خدمات سالم و ایمن و دارای کارکرد مطلوب باشد دوام متعارف می‌گویند. مسلم است که دوام متعارف هر کالا با کالای دیگر و هر خدمت با خدمت دیگر بسته به اوضاع و احوال و طبيعت آن کالا و خدمت تفاوت دارد. انتظار دوام متعارف از خرید یک جفت جوراب از انتظار دوام متعارف از خرید یک دستگاه اتومبیل سواری متفاوت است .
در این مطلب توضیح داده شد که اگر کالایی که تولیدکننده یا عرضه کننده ارائه می‌دهد معیوب باشد یا نقصی داشته باشد در چه شرایطی مسئول خواهد بود و باید جبران خسارت کند و از این طریق حقوق مصرف کننده را رعایت نماید.
تیم تحریریه
دیدگاه شما برای ما ارزشمند است
