درخواست طلاق از طرف مرد

در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران اصل بر این است که دادخواست طلاق از طرف مرد ارائه شود. این به این معنا است که مرد می‌تواند حتی بدون هیچ دلیل موجهی از دادگاه بخواهد که زنش را طلاق دهد. البته در نگاه اول این موضوع ساده به نظر می‌رسد اما چنین نیست و ارائه دادخواست طلاق از جانب زوج هم شرایط خاص خود را دارد و طبیعتاً نتایج خاص خود را هم به دنبال می‌آورد. بنابراین در این مطلب قصد داریم در این مورد بیشتر سخن گفته و ابعاد مختلفش را توضیح دهیم.

بر اساس ماده‌ی ۱۱۳۳ قانون مدنی «مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه ‌تقاضای طلاق همسرش را بنماید. ‌تبصره – زن نیز می‌تواند با وجود شرایط مقرر در مواد (۱۱۱۹)، (۱۱۲۹) و (۱۱۳۰) ‌این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید.» قبلاً توضیح داده شد که حفظ بنیان خانواده از اهداف عالی قوانین ایران است بنابراین هر چند اختیار طلاق با مرد است اما برای آن هم شرایطی تعیین شده تا از بنیان خانواده تا جایی که امکان دارد محافظت شود. در مورد تبصره این ماده نیز باید گفت که پیش از این در مورد درخواست طلاق از جانب مرد توضیحاتی ارائه شده است. به هر حال اگر مردی بخواهد که همسر خود را طلاق دهد می‌بایست در ابتدا دادخواستی تنظیم کرده (منظور همان دادخواست طلاق است) و در این دادخواست به عدم سازش خود با همسرش اشاره نماید. لازم به ذکر است که این دادخواست در تهران و مراکز استان‌ها می‌بایست تحویل دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شود و در سایر شهرستان‌ها باید به دادگاه خانواده‌ی مربوط به آن شهرستان ارائه داده شود. در نهایت پس از اینکه دادخواست طلاق تنظیم و به مرجع صلاحیت‌دار اعطا شد و هزینه‌‌ دادرسی پرداخت شد و وقت رسیدگی تعیین گردید، مرد باید در جلسه‌ی رسیدگی حضور یافته و گواهی عدم سازش را دریافت دارد تا بتواند با مراجعه به دفاتر طلاق رسمی، طلاق را رسمی نماید. لازم به ذکر است که اعتبار گواهی عدم سازش از روز صدور تا سه ماه اعتبار دارد.

اول از هر چیزی باید گفت که مدارک لازم برای دادخواست طلاق اصل شناسنامه و کارت ملی مرد و اصل سند ازدواج هستند. در صورتی که مرد از این مدارک برخوردار نباشد باید ابتدا به مرجع صادرکننده مراجعه کرده المثنی این مدارک را دریافت کند و سپس اقدام به ارائه‌ی دادخواست طلاق نماید.

اولین شرط برای اینکه مرد بتواند دادخواست طلاق را ارائه دهد این است که اهلیت داشته باشد. یعنی مرد باید بالغ، عاقل، قاصد و مختار باشد. اگر مرد هر کدام از این شرایط را دارا نباشد از نظر شرعی حکم طلاق جاری نخواهد بود. البته با توجه به اینکه وجود هر چهار شرط ضروری است گاهی برخی از افراد صحنه‌سازی می‌کنند. مثلاً مرد قاصد نیست یعنی واقعاً قصد طلاق ندارد و اکراه دارد از این کار، اما طوری وانمود می‌کند که با اختیار خود دست به چنین کاری زده است. پس از این و ارائه‌ی دادخواست طلاق شرایط دیگری وجود دارد که باید رعایت شود. از جمله مهم‌ترین این شرایط حقوق مالی زن شامل نفقه، مهریه، تصنیف اموال و … هستند. قابل توجه اینکه: برای اینکه صیغه طلاق اجرا شود باید مطابق با تبصره ۳ ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق «حقوق شرعی و قانونی زوجه (اعم از مهریه، نفقه، جهیزیه و غیر آن) بصورت نقد تأدیه و تسویه گردد مگر در طلاق خلع یا مبارات (در حد آنچه بذل شده) و یا رضایت زوجه و یا صدور حکم قطعی اعسار شوهر از پرداخت حقوق فوق الذکر.»

غایب بودن و حضور نداشتن زن در زندگی زناشویی و عدم اطلاع مرد از مکان او مانع از این نمی‌شود که مرد نتواند به صورت غیابی همسر خود را طلاق دهد و دادگاه در چنین حالتی نیز اقدام به صدور رأی خواهد کرد و حکم طلاق را اعلام می‌نماید. نکته‌ی مهمی که در اینجا وجود دارد این است که طلاق غیابی از طرف مرد تفاوتی با طلاق غیابی از جانب زن ندارد و در هر دو صورت حقوق مالی زوجه ضایع نشده و مرد موظف است نفقه و اجرت المثل و مهریه را کامل بپردازد. البته در مورد نفقه اگر حکم عدم تمکین ثابت شود نفقه برای دورانی که زن تمکین نکرده پرداخت نمی‌شود. در هر صورت اگر زن بعد گذشتن زمان حتی اگر طولانی باشد اگر از طلاق خود توسط مرد مطلع شود می‌تواند نسبت به حکم اعتراض نماید.

طلاق در دوران عقد واقعیتی است که امروز جامعه با آن درگیر است و متأسفانه واقعیتی تلخ است و باید پذیرفت. حال سؤال این است که آیا درخواست طلاق از طرف مرد در دوران عقد تفاوتی با این درخواست پس از شروع زندگی زناشویی دارد یا نه؟! در پاسخ با این پرسش باید گفت که درخواست طلاق در دوران عقد و نامزدی از جانب مرد تفاوتی با ارائه‌ی این درخواست در دوران زندگی مشترک ندارد و مرد هر زمان که بخواهد و در هر مرحله از عقد نکاح باشد می‌تواند طبق شرایط و مراحل گفته شده خواسته‌ی خود را از طریق دادخواست طلاق به مراجع صلاحیت‌دار تقدیم کند.

همان طور که گفتیم قانون به مرد اختیار داده تا هر زمان که خواست حتی بدون هیچ دلیل موجهی درخواست طلاق بدهد. حال این پرسش مطرح می‌شود که اگر زن با این تصمیم مرد مخالف باشد و در زندگی زناشویی نیز خطا و تقصیری مرتکب نشده باشد چه وضعیتی پیش می‌آید؟! باید گفت که مخالفت زن و عدم خطا و قصور توسط او در اصل ماجرا و حقی که قانون برای مرد قائل شده است تفاوت و تغییری ایجاد نمی‌کند. اما برای زن مزایای مالی دارد که به شرح آن خواهیم پرداخت.

اولاً اینکه اگر مرد شرط تصنیف اموال را در سند ازدواج قبول و امضا کرده باشد به محض طلاق بایستی که اموال خود را با زن تقسیم نماید و تا زمانی که این کار را نکرده باشد نمی‌تواند حکم طلاق را اجرا نماید. لازم به ذکر است که این شرط یعنی تصنیف اموال تنها به اموالی اختصاص می‌یابد که مرد پس از عقد به دست آورده است.

دوماً پرداخت نفقه‌ی دوران عده در پس از طلاق به زن بر عهده مرد بوده و در صورتی که حکم طلاق رسمی شود و مرد از پرداخت این مبلغ خودداری کند با مجازات رو به رو خواهد شد.

سوماً اگر زن دوشیزه نباشد یعنی رابطه‌ی جنسی صورت گرفته باشد مرد می‌بایست مهریه‌ی همسرش را تمام و کمال پرداخت نماید. البته این شرط نیز وجود دارد که مرد می‌تواند درخواست اعسار نموده و از پرداخت مهریه خودداری کند. به این موضوع دادگاه رسیدگی کرده و تصمیم خواهد گرفت.

چهارم رویه‌ و تصمیم‌گیری‌های دادگاه در چنین شرایطی یعنی در شرایط درخواست طلاق از جانب مرد چنین بوده که اگر زن درخواست اجرت المثل کند توسط کارشناس موضوع بررسی شده و زوج را ملزم به پرداخت آن خواهند کرد.

پنجم هم که نکته‌ی بسیار مهمی است این است که اگر مرد در ایام عده‎‌‌ی زن فوت کند هر چند که طلاق را به صورت رسمی در دفتر رسمی طلاق ثبت کرده باشد اما باز هم زن از او ارث می‌برد و جزو وراث مرد خواهد بود.

در این مطلب سعی شد تا موضوع درخواست طلاق از جانب مرد مورد بررسی قرار گیرد و نکات مربوط به آن ذکر شود. لازم به ذکر است که برای سهولت در انجام این امر حتما از مشاوره‌ی وکیل طلاق بهره برده تا با مشکلات احتمالی مواجه نشوید. هر چند توصیه‌ی ما هیچ گاه به طلاق نبوده و در این مطلب هم صرفاً به بررسی قوانین کشور پرداختیم.