دلیل تعیین مهریه سنگین

مهریه‌های سنگین عواقب ناخوشایندی بر حال مردان در زندگی زناشویی می‌گذارد؛ اما باید از این نکته غافل شد که نص صریح قرآن بر این مبتنی است که مهریه حد نصاب نداشته باشد و بتواند سنگین هم باشد. با توجه به کلمه «قنطار» در آیه ۲۰ سوره نسا مشخص می‌گردد که مهریه تضمینی برای رفاه حال زن و تأمین اقتصادی اوست و با پرداخت مهریه آینده اقتصادی زنان تأمین گردد؛ البته هدف این نیست و با توجه به این نکته که در همه جوامع به خصوص جامعه ما، محدودیت زیادی برای فعالیت اقتصادی زنان وجود دارد و آزادی مردان را زنان هیچگاه نداشته اند و امیدی هم به داشتن آن نیست، و به ظاهر برای تعیین مهر سنگین منعی وجود ندارد، ولی نظر دین مبین اسلام بر آسان گیری و رعایت حد اعتدال در مهر بوده است؛ چیزی که به تعبیری خشنودی خدا را به دنبال دارد. جدا از این بحث‌ها برخی به‌خصوص مردان مهریه‌های سنگین تعیین می‌کنند تا بعداً بتوانند همین را دستاویز و بهانه‌ای قرار داده از پرداختش بر اساس قوانین جدید حمایت خانواده خودداری کنند.

اعسار به معنای دشواری، شدت و تنگدستی و در اصطلاح فقهی، ناتوان شدن مدیون از ادای دین خود بر اثر تنگدستی است.  همان طور که گفتیم، گاهی مهریه حال است، اما به دلیل اعسار زوج و به درخواست او از دادگاه یا ثبت، مهلت عادله یا قرار اقساط گذاشته می‌شود؛ که نباید مهریه را مؤجل دانست. زیرا أجلی که بدین گونه بر زن تحمیل می‌شود، حاکی از اراده او بر سقوط حق حبس نیست. فقر و اعسار شوهر حق حبس را از بین نمی‌برد. درست است که در این حالت امکان مطالبه مهر وجود ندارد، اما حق حبس زن با امکان گرفتن مهر ملازمه ندارد؛ بنابراین زن با وجود اعسار شوهر نیز حق حبس دارد.

ماده ١٠٨۵ ق. م. هم از این حیث اطلاق دارد و تفاوتی بین شوهر غنی و معسر نگذاشته است. فقها نیز بر این عقیده اند، تنها ابن ادریس بر آن است که چون زن نمی‌تواند از شوهر معسر مهر خود را مطالبه  بنماید، پس حق امتناع هم ندارد.  صاحب جواهر گفته ابن ادریس را  ضعیف دانسته، می‌گوید: اعسار حق مطالبه را ساقط می‌کند، ولی مسقط حق حبس نمی‌باشد.  در صورت اعسار زوج دادگاه حکم به تقسیط مهریه می‌کند به این صورت: شخص یک استشهادیه ای تهیه می‌کند مبنی بر این که توانایی ندارد مهریه را به صورت یکجا بپردازد. پس از تهیه این استشهادیه حداقل از چهار نفر امضا می‌گیرند و این چهار نفر باید در دادگاه حاضر شوند و شهادت دهند که وی هیچ گونه مالی اعم ازمنقول و غیرمنقول ندارد تا بتواند با فروش آن مهریه را بپردازد. شهود باید از تمام زندگی او خبر داشته باشند و در حد امکان با او رفت وآمد داشته باشند. پس از آن زوج باید آنطور که دادگاه برایش تعیین کرده، بپردازد و زوجه می‌تواند با اجرای ماده قانون او را جلب نماید.

بر اساس این ماده در صورتی که زوجه مهریه خود را به اندازه ۱۱۰ سکه یا کمتر از آن قرار دهد و زوج بتواند ادعای اعسار خود را ثابت کند. حبس نخواهد شد و دادگاه مهریه را قسط بندی می کند. ولی در صورتی که بعد از پرداختن چند قسط اول از پراختن بقیه اقساط خودداری کند، باقی مانده مهریه حال می شود و می‌بایست که یکجا پرداخت شود. اما در صورتی که مازاد بر ۱۱۰ سکه تعیین کرده باشد، در صورتی دارا بودن زوج ثابت شود، زوج باید مهریه را پرداخت کند. اما در صورت عدم اثبات معسر بودن حبس می‌شود و در صورت پرداخت ۱۱۰ سکه آزاد می‌شود. چرا که قانون فقط در برابر این مقدار مهریه مسئول است.

با توجه به مطالب گفته شده خانم‌ها باید متوجه این موضوع باشند که تعیین مهریه زیاد گاهی دستاویز و بهانه‌ای برای پرداخت نکردن آن است و در این مورد حتماً لازم است با وکیل مهریه مشورت شود.