نحوه گرفتن مهریه در طلاق توافقی
طلاق توافقی یکی از انواع طلاق است که در آن زوجین با رضایت و توافق کامل بر سر جدایی و شرایط مربوط به آن، از جمله مسائل مالی، حضانت فرزندان و به‌ویژه مهریه، تصمیم می‌گیرند. مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در ازدواج، در تمامی مراحل از اهمیت بالایی برخوردار است و در طلاق توافقی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در این نوع طلاق، شرایط مهریه بسته به توافق زوجین می‌تواند به شکل‌های مختلف تعیین شود؛ زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه را طلب کند، یا در برخی موارد آن را ببخشد.
تعیین وضعیت مهریه در طلاق توافقی نه تنها از لحاظ حقوقی و شرعی بلکه از نظر احساسی نیز حساسیت دارد. این تصمیم‌گیری باید با در نظر گرفتن حقوق و شرایط هر دو طرف و با آگاهی کامل از قوانین و حقوق مربوطه انجام شود. در بسیاری از موارد، ناآگاهی از قوانین مربوط به مهریه در طلاق توافقی منجر به بروز اختلافات جدید و پیچیده در آینده می‌شود که حل آن‌ها زمان‌بر و پرهزینه است. به همین دلیل، توصیه می‌شود که زوجین پیش از هر گونه تصمیم‌گیری نهایی در خصوص مهریه و نحوه‌ی تنظیم توافقات طلاق، از مشاوره حقوقی استفاده کنند تا حقوق آن‌ها به‌طور کامل حفظ شود. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع درباره مهریه در طلاق توافقی و با تمرکز بر تمامی جنبه‌های قانونی، مالی و حقوقی آن تهیه شده است. مطالب این مقاله به زوجین کمک می‌کند تا با آگاهی و اعتماد بیشتری وارد فرآیند طلاق توافقی شوند و تصمیمات مناسبی برای حفظ حقوق و مصالح خود اتخاذ کنند.
فهرست مطالب
تعریف مهریه و انواع آن
مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن در ازدواج است که در زمان عقد به عنوان نوعی تعهد مالی بر عهده مرد گذاشته می‌شود. در واقع، مهریه مالی است که مرد به زن خود در هنگام عقد نکاح پرداخت می‌کند یا متعهد به پرداخت آن می‌شود. این حق مالی با هدف تأمین حمایت از زن و تضمین حقوق او در زندگی زناشویی وضع شده است و می‌تواند نقش حمایتی و مالی مهمی داشته باشد. مهریه می‌تواند به‌صورت نقدی، غیرنقدی (مانند زمین، ملک، طلا، سکه و غیره)، و حتی انجام عمل خاصی باشد که زن از مرد درخواست کرده و در عقد ذکر شده باشد. در ادامه انواع مهریه بر اساس شرایط قانونی و عرفی بررسی می‌شود:
- مهرالمسمی
مهرالمسمی به مهریه‌ای گفته می‌شود که مقدار و نوع آن در زمان عقد و با توافق طرفین به‌صورت دقیق تعیین می‌شود. این نوع مهریه ممکن است به‌صورت نقدی یا غیرنقدی تعیین شود و در سند ازدواج قید شود. مقدار این مهریه از نظر قانونی معتبر بوده و از لحظه عقد قابل مطالبه است. اگر مرد قادر به پرداخت این مهریه نباشد، زن می‌تواند از طریق قانونی آن را پیگیری و حتی درخواست اجراییه نماید. - مهرالمثل
مهرالمثل زمانی تعیین می‌شود که مهریه در زمان عقد مشخص نشده باشد و پس از ازدواج، نزدیکی بین زوجین صورت گیرد. در این حالت، مهریه زن بر اساس وضعیت خانوادگی، شأن و عرف اجتماعی او تعیین می‌شود. ملاک تعیین مهرالمثل، میزان مهریه معمول زنان با شرایط مشابه در خانواده و فامیل زن است. به عبارت دیگر، در تعیین مهرالمثل، جایگاه اجتماعی و وضعیت خانوادگی زن در نظر گرفته می‌شود. - مهرالمتعه
مهرالمتعه در شرایطی تعیین می‌شود که مهریه‌ای در زمان عقد مشخص نشده و زوجین پیش از نزدیکی از هم جدا شوند. در این حالت، مبلغ مهریه بر اساس وضعیت مالی و توانایی مالی مرد تعیین می‌شود. مهرالمتعه برخلاف مهرالمثل بر اساس شأن زن نیست، بلکه به وضعیت مالی مرد توجه دارد و به نوعی به توان اقتصادی او بستگی دارد.
این دسته‌بندی انواع مهریه به زن این امکان را می‌دهد که در هر شرایطی، از حق خود در خصوص دریافت مهریه بهره‌مند شود، حتی اگر شرایط توافق بر سر آن در زمان عقد یا پس از آن به‌طور دقیق تعیین نشده باشد.
طلاق توافقی چیست؟
طلاق توافقی یکی از انواع طلاق است که در آن زوجین با رضایت کامل و توافق متقابل تصمیم به جدایی می‌گیرند. در این نوع طلاق، زوجین بدون نیاز به طی مراحل پیچیده و طولانی قانونی، با مشورت و تفاهم، در مورد همه مسائل مربوط به زندگی مشترک خود به توافق می‌رسند. این مسائل شامل مواردی همچون مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، ملاقات فرزندان، تقسیم اموال و سایر حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی است. از آنجا که طلاق توافقی بر اساس تفاهم و توافق طرفین انجام می‌شود، مراحل آن به‌مراتب سریع‌تر از سایر انواع طلاق است و از بروز اختلافات شدید و کدورت‌های بیشتر جلوگیری می‌کند. همچنین، در این نوع طلاق، طرفین می‌توانند تصمیم‌گیری‌های خود را با مشورت وکیل و به دور از تنش‌های دادگاهی انجام دهند، که این امر به حفظ آرامش طرفین و به‌ویژه فرزندان کمک شایانی می‌کند.
مطالعه بیشتر : طلاق بائن چیست؟
مزایای طلاق توافقی:
- کاهش تنش و استرس: در طلاق توافقی، به دلیل توافق و تفاهم طرفین، تنش‌های کمتری نسبت به سایر انواع طلاق ایجاد می‌شود و فرایند جدایی با صلح و آرامش بیشتری پیش می‌رود.
- سرعت در فرایند قانونی: به دلیل اینکه تمامی مسائل از پیش به توافق رسیده‌اند، مراحل طلاق در دادگاه کوتاه‌تر شده و زمان کمتری صرف آن می‌شود.
- کاهش هزینه‌ها: با توجه به کاهش جلسات دادگاهی و نیاز کمتر به وکلای حقوقی در تمامی مراحل، هزینه‌های قانونی طلاق توافقی نسبتاً کمتر از دیگر انواع طلاق است.
- حفظ حقوق فرزندان: زوجین می‌توانند بدون کشمکش‌های حقوقی بر سر حضانت و ملاقات فرزندان، به توافق‌هایی برسند که منافع کودکان را به بهترین شکل ممکن حفظ کند.
طلاق توافقی با توجه به این مزایا به‌ویژه برای زوجینی که تمایل دارند از اختلافات طولانی و پیچیده جلوگیری کنند و در عین حال به حقوق یکدیگر و فرزندان خود احترام بگذارند، انتخابی مناسب و منطقی به شمار می‌آید.
نقش مهریه در طلاق توافقی
در فرآیند طلاق توافقی، تعیین تکلیف مهریه یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین موضوعاتی است که باید میان زوجین به‌طور دقیق و واضح مورد توافق قرار گیرد. مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در ازدواج، نقشی اساسی در تصمیمات نهایی طلاق دارد و تعیین سرنوشت آن می‌تواند بر دیگر توافقات نیز تأثیر بگذارد.
مراحل تعیین و توافق بر سر مهریه در طلاق توافقی
برای تعیین و توافق بر سر مهریه در طلاق توافقی، مراحل زیر پیشنهاد می‌شود:
- مشاوره با وکیل: قبل از هر اقدامی، مشاوره با وکیل متخصص در امور خانواده توصیه می‌شود تا حقوق و تکالیف هر یک از طرفین به‌درستی مشخص شود.
- توافق اولیه: زوجین باید در مورد میزان و نحوه پرداخت مهریه به توافق برسند. این توافق می‌تواند شامل پرداخت نقدی، اقساطی یا بخشش مهریه باشد.
- تنظیم توافق‌نامه: پس از رسیدن به توافق، باید توافق‌نامه‌ای مکتوب تهیه شود که در آن جزئیات توافقات به‌صورت دقیق ذکر شده باشد.
- ثبت توافق در دادگاه: توافق‌نامه باید به دادگاه خانواده ارائه و ثبت شود تا ضمانت اجرایی پیدا کند. دادگاه بر اساس این توافق، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند.
نحوه پرداخت مهریه در طلاق توافقی
نحوه پرداخت مهریه در طلاق توافقی به توافق زوجین بستگی دارد و می‌تواند به یکی از اشکال زیر باشد:
- پرداخت نقدی: در صورتی که طرفین توافق کنند، مهریه می‌تواند به‌صورت یکجا و نقدی پرداخت شود.
- پرداخت اقساطی: برخی اوقات مرد به دلیل مشکلات مالی قادر به پرداخت کامل مهریه نیست و مهریه به‌صورت اقساطی پرداخت می‌شود. در این صورت، تعداد اقساط و مبلغ هر قسط باید در توافق‌نامه به‌صورت دقیق ذکر شود.
- بخشش مهریه: در برخی موارد زن با رضایت خود، بخشی یا تمام مهریه را می‌بخشد. اگر زن از حق رجوع صرف‌نظر نکرده باشد، ممکن است پس از بخشش مهریه در مدت عده، به آن رجوع کند.
بخشش مهریه در طلاق توافقی و شرایط آن
بخشش مهریه به معنی صرف‌نظر کردن زن از حق قانونی و شرعی خود است. در طلاق توافقی، بخشش مهریه باید به‌صورت کاملاً آگاهانه و با رضایت زن انجام شود. موارد زیر برای بخشش مهریه اهمیت دارند:
- توافق‌نامه مکتوب: بخشش مهریه باید به‌صورت مکتوب و در توافق‌نامه طلاق ذکر شود تا از نظر قانونی معتبر باشد.
- سلب حق رجوع: اگر زن حق رجوع به مهریه را پس از بخشش نداشته باشد، باید این شرط نیز به‌صورت مشخص در توافق‌نامه ذکر شود.
- پشیمانی از بخشش: در صورتی که زن به‌صورت کتبی و قانونی حق رجوع خود را سلب نکرده باشد، می‌تواند در مدت عده به مهریه رجوع کند.
نکات قانونی و حقوقی مرتبط با مهریه در طلاق توافقی
نکات حقوقی زیر به‌ویژه در شرایط طلاق توافقی اهمیت دارند و آگاهی از آن‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های بهتر و دقیق‌تر کمک کند:
- مهریه در دوران عقد و بدون نزدیکی: بر اساس قوانین، اگر زوجین در دوران عقد و پیش از نزدیکی تصمیم به طلاق توافقی بگیرند، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه است. این موضوع به‌ویژه در تعیین تکلیف مالی برای زوجین اهمیت دارد.
- شرط پرداخت مهریه بالای ۱۱۰ سکه: مطابق با قانون حمایت از خانواده، برای مهریه‌هایی که بیش از ۱۱۰ سکه است، زن باید توانایی مالی مرد را برای پرداخت اثبات کند. دادگاه برای پرداخت تا سقف ۱۱۰ سکه حکم صادر می‌کند و مازاد بر این مقدار در صورتی قابل وصول است که مرد توانایی پرداخت را داشته باشد.
- ضمانت اجرایی توافق‌نامه: برای جلوگیری از هرگونه اختلاف یا رجوع احتمالی، توافق‌نامه پرداخت یا بخشش مهریه باید به‌صورت رسمی و قانونی در دادگاه ثبت شود. ثبت این توافق‌نامه به طرفین اطمینان می‌دهد که توافق آن‌ها دارای ضمانت اجرایی است و در آینده دچار مشکلات قانونی نخواهند شد.
- پیگیری قانونی در صورت عدم پایبندی به توافق‌نامه: اگر پس از طلاق توافقی، یکی از طرفین به تعهدات خود در زمینه پرداخت یا بخشش مهریه عمل نکند، طرف مقابل می‌تواند از طریق قانونی پیگیری کند. این موارد معمولاً شامل درخواست اجراییه، ممنوع‌الخروجی یا توقیف اموال فرد متعهد است.
- توافقات خارج از کشور: اگر زوجین در خارج از ایران زندگی می‌کنند و قصد طلاق توافقی دارند، می‌توانند از طریق نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور یا دادگاه‌های محلی اقدام کنند. در این صورت، توافقات آن‌ها در ایران نیز معتبر شناخته می‌شود و می‌توان از طریق قوانین محلی اقدام به ثبت توافق و اجرای آن کرد.
سوالات متداول
برای رفع ابهامات، برخی سوالات رایج در مورد مهریه در طلاق توافقی به شرح زیر است:
- آیا بخشش مهریه الزامی است؟
خیر، در طلاق توافقی، بخشش مهریه کاملاً اختیاری است و تنها به توافق زوجین بستگی دارد. در صورت تمایل، زن می‌تواند مهریه را به‌طور کامل یا جزئی ببخشد، و یا درخواست پرداخت کند. - آیا زن می‌تواند پس از بخشش مهریه در طلاق توافقی به آن رجوع کند؟
در صورتی که زن در توافق‌نامه به‌طور رسمی حق رجوع به مهریه را از خود سلب نکرده باشد، می‌تواند در مدت عده به آن رجوع کند. با این حال، اگر این حق به‌صورت قانونی و رسمی سلب شده باشد، امکان رجوع نخواهد داشت. - آیا می‌توان پس از طلاق توافقی، شرایط مهریه را تغییر داد؟
پس از ثبت طلاق و امضای توافق‌نامه نهایی، شرایط پرداخت یا بخشش مهریه قابل تغییر نیست، مگر اینکه طرفین با توافق مجدد شرایط جدیدی تعیین کنند. - چه شرایطی برای پرداخت اقساطی مهریه وجود دارد؟
پرداخت اقساطی مهریه معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که مرد به دلیل محدودیت مالی نتواند مهریه را به‌صورت یکجا پرداخت کند. در توافق‌نامه اقساط، باید تعداد و مبلغ هر قسط به‌طور دقیق قید شود تا ضمانت اجرایی داشته باشد.
نتیجه‌گیری
پرداخت و توافق بر سر مهریه در طلاق توافقی، موضوعی پیچیده و حساس است که نیازمند دقت و آگاهی کامل از حقوق قانونی است. داشتن اطلاعات جامع درباره شرایط و قوانین مهریه می‌تواند از بروز مشکلات قانونی در آینده جلوگیری کند. مشورت با وکیل متخصص، ثبت رسمی توافق‌نامه و رعایت تمامی شرایط قانونی از جمله اقداماتی است که به حفظ حقوق طرفین در طلاق توافقی کمک می‌کند.
این مقاله به‌عنوان یک راهنمای کامل برای زوجینی که در حال انجام مراحل طلاق توافقی هستند، در نظر گرفته شده و تمامی جزئیات و نکات لازم را با هدف ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی به‌طور جامع پوشش داده است.
