راهنمای جامع انواع سهام در شرکت‌های سهامی
سهام، بخش اساسی و جدایی‌ناپذیر از شرکت‌های سهامی است و نقش تعیین‌کننده‌ای در نحوه تأمین سرمایه و مدیریت حقوق صاحبان سهام ایفا می‌کند. با توجه به اهمیت سهام در ساختار مالی شرکت‌ها، درک انواع مختلف آن برای سهامداران، سرمایه‌گذاران و مدیران شرکت‌ها ضروری است. هر نوع سهام، با ویژگی‌ها و حقوق متفاوت، برای اهداف خاصی طراحی شده است و می‌تواند پاسخگوی نیازهای متنوع سرمایه‌گذاران باشد. در این مقاله، انواع سهام در شرکت‌های سهامی به تفصیل بررسی می‌شود. هدف، ارائه اطلاعات جامع برای کمک به سرمایه‌گذاران در انتخاب بهترین نوع سهام و فهم بهتر ساختارهای سهام است. همچنین سعی شده است تا جزئیات بیشتری به توضیحات افزوده شود و تیترهای جدیدی بر اساس تقسیم‌بندی جزئی‌تر سهام پیشنهاد گردد.
فهرست مطالب
انواع سهام شرکت ها
برای ارائه توضیحات دقیق‌تر و جامع‌تر، می‌توان برخی از سهام‌ها را به زیرشاخه‌هایی تقسیم کرد یا تیترهای جدیدی را اضافه نمود که جزئیات بیشتری ارائه دهند. برخی از این تقسیم‌بندی‌ها عبارت‌اند از:
- سهام بر اساس حقوق مالکیت:
- سهام عادی
- سهام ممتاز
- سهام بر اساس قابلیت انتقال:
- سهام با نام
- سهام بی‌نام
- سهام بر اساس حقوق اضافی یا خاص:
- سهام مدیریتی
- سهام کنترلی
- سهام وثیقه
- سهام بر اساس پاداش یا مزایای اضافی:
- سهام جایزه
- سهام تشویقی
- سهام بر اساس ویژگی‌های مالی:
- سهام قابل تبدیل
- سهام قابل بازخرید
- سهام خزانه به عنوان یک بخش جداگانه:
- ویژگی‌ها و مزایای سهام خزانه
سهام عادی (Common Stock)
سهام عادی یکی از رایج‌ترین انواع سهام است و نشان‌دهنده مالکیت سهامداران در شرکت است. سهامداران عادی در مجامع عمومی حق رأی دارند و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت، مانند انتخاب هیئت مدیره یا تغییرات اساسی در ساختار شرکت، مشارکت کنند. سود سهام عادی معمولاً به صورت نقدی پرداخت می‌شود و میزان آن به عملکرد مالی شرکت بستگی دارد.
- حقوق سهامداران: در صورت انحلال شرکت، سهامداران عادی پس از تسویه بدهی‌ها و پرداخت به سهامداران ممتاز، حق دریافت باقی‌مانده دارایی‌ها را دارند.
- ریسک و بازده: این نوع سهام برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر جذاب است، زیرا ارزش سهام می‌تواند با عملکرد شرکت افزایش یابد، اما در عین حال ریسک بیشتری در صورت کاهش ارزش یا زیان‌دهی شرکت دارد.سهام عادی به عنوان پایه‌ترین نوع سهام شناخته می‌شود که در بیشتر شرکت‌های سهامی وجود دارد. سرمایه‌گذاران این نوع سهام، به رشد بلندمدت شرکت اهمیت می‌دهند و آماده پذیرش ریسک بیشتری نسبت به سهام ممتاز هستند. از ویژگی‌های مهم این نوع سهام، حق رأی و حق مشارکت در مدیریت شرکت است.
سهام ممتاز (Preferred Stock)
سهام ممتاز به دارنده خود امتیازات خاصی می‌دهد که مهم‌ترین آن اولویت در دریافت سود سهام و بازپرداخت سرمایه در زمان انحلال شرکت است. این نوع سهام معمولاً سود ثابتی دارد و در مقایسه با سهام عادی، امنیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند. با این حال، اغلب فاقد حق رأی است.
- ویژگی‌های خاص: سهام ممتاز ممکن است قابلیت تبدیل به سهام عادی داشته باشد یا در شرایط خاصی بازخرید شود.
- مزایا: برای افرادی که به دنبال درآمد ثابت و امنیت بیشتر هستند، سهام ممتاز انتخاب مناسبی است.
- معایب: سهامداران ممتاز معمولاً از رشد سرمایه‌ای که در سهام عادی دیده می‌شود، بهره کمتری می‌برند.
سهام ممتاز (Preferred Stock)
سهام ممتاز دارای چند زیرنوع است که می‌توان آن‌ها را به شکل جداگانه توضیح داد:
- سهام ممتاز مشارکتی: سهامدار علاوه بر سود ثابت، در سود اضافی شرکت نیز شریک است.
- سهام ممتاز غیرمشارکتی: سود سهامدار فقط محدود به مقدار تعیین‌شده است.
- سهام ممتاز تجمعی: اگر شرکت در دوره‌ای نتواند سود پرداخت کند، سودهای معوقه در دوره‌های بعد جبران می‌شود.
۳. سهام با نام (Registered Shares)
سهامی است که مالکیت آن در دفاتر رسمی شرکت ثبت می‌شود و هرگونه نقل‌وانتقال این نوع سهام باید در دفتر سهام شرکت ثبت گردد. این سهام برای اطمینان از امنیت مالکیت و شفافیت در اطلاعات مالکیت استفاده می‌شود.
- فرآیند انتقال: نقل‌وانتقال این سهام مستلزم ثبت اطلاعات مالک جدید در دفاتر شرکت و تأیید رسمی آن است.
- امنیت: این نوع سهام برای شرکت‌هایی که نیاز به کنترل بیشتر بر سرمایه‌گذاران دارند یا به دلایل قانونی نیازمند ثبت اطلاعات مالکیت هستند، ایده‌آل است.
سهام بی‌نام (Bearer Shares)
سهامی است که مالکیت آن در دفاتر شرکت ثبت نمی‌شود و با داشتن برگه سهام می‌توان مالکیت آن را اثبات کرد. این نوع سهام به دلیل سهولت در نقل‌وانتقال برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت یا کسانی که به نقدشوندگی بالا اهمیت می‌دهند، مناسب است.
- ویژگی‌ها: دارنده سهام بی‌نام، در زمان تحویل برگه سهم، مالک جدید محسوب می‌شود.
- ریسک: امنیت کمتری نسبت به سهام با نام دارد و در صورت گم شدن یا سرقت برگه سهم، دارنده جدید می‌تواند مالکیت را ادعا کند.
سهام قابل تبدیل (Convertible Stock)
این نوع سهام به دارنده اجازه می‌دهد که سهام خود را به نوع دیگری از سهام، معمولاً از ممتاز به عادی، تبدیل کند. سهام قابل تبدیل ابزاری انعطاف‌پذیر برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران است و معمولاً شرایط و ضوابط خاصی برای تبدیل در نظر گرفته می‌شود.
- کاربرد: این سهام برای سرمایه‌گذارانی که تمایل دارند از امنیت سهام ممتاز و در عین حال از رشد سرمایه‌ای سهام عادی بهره‌مند شوند، جذاب است.
- مزیت شرکت: شرکت‌ها از این نوع سهام برای جذب سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند و در صورت تبدیل سهام، می‌توانند بدهی یا تعهدات مالی خود را کاهش دهند.
![انواع سهام شرکت ها]()
سهام جایزه (Bonus Shares)
سهام جایزه، سهامی است که شرکت بدون دریافت وجه، از محل سود انباشته یا ذخایر خود به سهامداران اعطا می‌کند. این اقدام معمولاً برای حفظ رضایت سهامداران و تشویق آن‌ها به نگه‌داری سهام انجام می‌شود.
- اثرات مالی: سهام جایزه موجب افزایش تعداد سهام در دست سهامداران می‌شود اما تغییری در ارزش کل سرمایه شرکت ایجاد نمی‌کند.
- کاربرد: این نوع سهام اغلب در شرکت‌هایی که توانایی پرداخت سود نقدی ندارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سهام وثیقه (Collateral Shares)
سهام وثیقه نوعی از سهام است که برای تضمین تعهدات مالی مدیران یا شرکا نگه‌داری می‌شود. این سهام تا زمان پایان تعهدات، غیرقابل انتقال است.
- امنیت: در صورت تخلف یا کوتاهی مدیران، شرکت می‌تواند خسارات وارده را از محل این سهام جبران کند.
- مزایا: ابزاری برای افزایش اعتماد میان سهامداران و مدیران.
سهام مدیریتی (Management Shares)
سهامی است که به دارنده آن قدرت بیشتری در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی شرکت می‌دهد. این نوع سهام معمولاً در اختیار سرمایه‌گذاران کلان یا اعضای مؤسس شرکت قرار می‌گیرد.
- قدرت نفوذ: دارندگان این سهام می‌توانند در ترکیب هیئت مدیره، سیاست‌های کلان و تصمیمات راهبردی شرکت تأثیرگذار باشند.
- کاربرد: این سهام برای افرادی که به دنبال کنترل و مدیریت شرکت هستند، ضروری است.
سهام کنترلی (Controlling Shares)
این سهام به دارنده آن امکان کنترل کامل شرکت را می‌دهد و معمولاً به سرمایه‌گذارانی اختصاص دارد که سهم عمده‌ای از شرکت را در اختیار دارند.
- نقش در شرکت: دارندگان سهام کنترلی می‌توانند هیئت مدیره را منصوب کنند و بر سیاست‌های اجرایی نظارت داشته باشند.
- مزایا: قدرت بالا در تصمیم‌گیری.
- معایب: نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین.
سهام تشویقی (Incentive Shares)
سهامی که شرکت برای تشویق کارکنان، مدیران یا سهامداران وفادار ارائه می‌کند. این سهام اغلب برای افزایش انگیزه و بهره‌وری کارکنان طراحی شده است.
- ویژگی‌ها:
- معمولاً به کارکنان یا مدیران بدون نیاز به پرداخت وجه اعطا می‌شود.
- هدف آن افزایش تعهد کارکنان به شرکت است.
- کاربرد: شرکت‌هایی که به دنبال حفظ کارکنان کلیدی و افزایش انگیزه هستند از این نوع سهام استفاده می‌کنند.
سهام قابل بازخرید (Redeemable Shares)
این نوع سهام به شرکت اجازه می‌دهد که در شرایط خاصی، سهام را از سهامداران خریداری کند. این قابلیت معمولاً برای کنترل سرمایه‌گذاری و کاهش تعهدات شرکت استفاده می‌شود.
- ویژگی‌ها:
- معمولاً با قیمت از پیش تعیین‌شده یا نرخ بازار بازخرید می‌شود.
- زمان و شرایط بازخرید از قبل مشخص است.
- مزایا: شرکت‌ها می‌توانند انعطاف بیشتری در مدیریت سهام خود داشته باشند و در زمان کاهش نیاز به سرمایه، سهام را بازخرید کنند.
سهام خزانه (Treasury Shares)
سهامی که شرکت از بازار خریداری کرده و در تملک خود نگه می‌دارد. این سهام بخشی از سرمایه شرکت محسوب می‌شود اما حق رأی یا سود ندارد.
- کاربردها:
- کنترل قیمت سهام در بازار.
- ارائه به کارکنان به عنوان پاداش.
- افزایش ارزش سهام باقی‌مانده از طریق کاهش تعداد کل سهام.
جمع‌بندی
سهام، قلب تپنده شرکت‌های سهامی است و نقش مهمی در تأمین مالی، مدیریت و توزیع حقوق در میان سهامداران ایفا می‌کند. از سهام عادی که رایج‌ترین نوع سهام است، تا سهام ممتاز که به سرمایه‌گذاران امنیت بیشتری می‌دهد، و انواع خاص‌تر مانند سهام قابل تبدیل، جایزه، وثیقه یا خزانه، هر یک برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند. شناخت دقیق این انواع به سهامداران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای سرمایه‌گذاری بگیرند و از حقوق خود آگاه باشند. شرکت‌ها نیز با استفاده از انواع مختلف سهام، می‌توانند منابع مالی بیشتری جذب کرده و انعطاف‌پذیری خود را در شرایط مختلف افزایش دهند. برای انتخاب نوع سهام مناسب، سرمایه‌گذاران باید اهداف خود، سطح ریسک‌پذیری و استراتژی شرکت را به دقت بررسی کنند و در صورت نیاز، از مشاوران حرفه‌ای مالی کمک بگیرند.
