مهریه ، به عنوان یکی از تعهدات مالی مرد در ازدواج، نقشی مهم در فرهنگ حقوقی و اجتماعی ایران دارد. این تعهد مالی که در قالب سند ازدواج قید میشود، به عنوان پشتوانه ای برای زن در نظر گرفته شده است تا امنیت مالی او در صورت بروز اختلافات زناشویی تأمین شود. اما در سالهای اخیر، اجرای مهریه به موضوعی بحث برانگیز تبدیل شده است که نهتنها پیامد های حقوقی و مالی گسترده ای را برای طرفین به همراه دارد، بلکه جنبه های اجتماعی و روانی آن نیز نیازمند بررسی جدی است. از یک سو، زنانی که مهریه خود را اجرا میگذارند، ممکن است با مقاومت های اجتماعی و خانوادگی مواجه شوند و این اقدام میتواند در مواردی باعث ایجاد تنش های روانی و عاطفی شود. از سوی دیگر، مردانی که در معرض مطالبهٔ مهریه قرار میگیرند، اغلب با چالش های مالی و قانونی رو به رو میشوند که میتواند زندگی شخصی و حرفه ای آن ها را تحت تأثیر قرار دهد. این مقاله با هدف ارائهٔ دیدگاه جامعی در مورد عواقب اجرای مهریه ، تلاش دارد تا تأثیرات این اقدام را از منظرهای مختلف بررسی کند و راهکارهایی برای کاهش تنش ها و مشکلات ناشی از آن ارائه دهد.
فهرست مطالب
عواقب اجرا گذاشتن مهریه برای مرد
- عواقب مالی ( توقیف اموال) : یکی از اصلی ترین تأثیرات اجرای مهریه برای مرد، تحمیل بار مالی سنگین است. اگر مرد توان پرداخت مهریه را نداشته باشد، ممکن است با مشکلات جدی همچون توقیف اموال یا حساب های بانکی مواجه شود. در مواردی که مرد به دلیل ناتوانی مالی قادر به پرداخت نیست، ممکن است دادگاه حکم تقسیط مهریه را صادر کند، اما این فرایند میتواند زمانبر باشد و به مشکلات مالی بیشتری منجر شود. این موضوع گاهی اوقات منجر به از دست دادن کسب و کار یا کاهش کیفیت زندگی مرد میشود.
- مشکلات حقوقی (حکم جلب ) : در صورتی که مرد نتواند مهریه را پرداخت کند و از ارائهٔ دادخواست اعسار خودداری کند، ممکن است حکم جلب برای وی صادر شود. هرچند که در سالهای اخیر قوانین محدودکننده ای برای بازداشت مردان به دلیل مهریه وضع شده است ، اما همچنان این احتمال وجود دارد که مرد با فشار های قانونی مواجه شود. این مسائل گاهی میتواند باعث ایجاد پرونده های متعدد و درگیریهای طولانیمدت در دادگاهها شود.
- ممنوع الخروجی : یکی از عواقب جدی اجرای مهریه برای مرد، صدور حکم ممنوع الخروجی است. بر اساس قوانین جاری، زن میتواند در صورت عدم پرداخت مهریه، درخواست ممنوع الخروجی مرد را از دادگاه بخواهد. این اقدام به ویژه برای مردانی که در حوزه های تجاری یا بینالمللی فعالیت میکنند، میتواند تأثیرات قابلتوجهی داشته باشد و به محدودیت های شغلی یا از دست دادن فرصتهای کاری منجر شود.
- آثار روانی و اجتماعی : فشار های مالی و حقوقی میتواند به استرس و مشکلات روانی در مرد منجر شود. علاوه بر این، آبرو و وجهه اجتماعی مرد نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. مردانی که درگیر پرونده های مهریه میشوند، گاهی احساس شرم، سرخوردگی یا حتی انزوا از جامعه را تجربه میکنند. این مسائل میتواند روابط خانوادگی و اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار داده و به فروپاشی شبکه حمایتی آن ها منجر شود.
- محدودیت در فعالیت های اقتصادی : اجرای مهریه میتواند منجر به توقیف دارایی ها و محدودیت در فعالیت های اقتصادی مرد شود. برای مثال ، توقیف خودرو یا املاک میتواند مانع از پیشرفت شغلی یا انجام کسبوکار او شود. این موضوع گاهی موجب از دست دادن فرصتهای شغلی یا همکاری های تجاری نیز میشود، که در نهایت تأثیر منفی بلندمدتی بر وضعیت اقتصادی مرد خواهد داشت.
- پیامدهای بلندمدت بر روابط خانوادگی : بسیاری از مردانی که درگیر پرونده های مهریه میشوند، روابط خانوادگی خود را نیز از دست میدهند. این موضوع میتواند باعث کاهش حمایت عاطفی از سوی خانواده یا حتی قطع ارتباط با نزدیکان شود.
عواقب اجرا گذاشتن مهریه برای زن
- چالش های حقوقی : هرچند که زن حق قانونی برای اجرا گذاشتن مهریه دارد، اما این فرایند ممکن است زمان بر و پیچیده باشد. در برخی موارد، زن باید هزینه هایی برای تنظیم دادخواست و پیگیری امور حقوقی بپردازد. همچنین، اثبات توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه ممکن است دشوار باشد. این چالش ها میتواند به افزایش استرس و نگرانی برای زنان منجر شود.
- آثار روانی و عاطفی : فرایند اجرا گذاشتن مهریه میتواند برای زن نیز از نظر روانی و عاطفی طاقت فرسا باشد. زنان ممکن است با اتهاماتی از سوی مرد یا خانوادهٔ وی مواجه شوند که آنها را به طمع مالی متهم میکنند. این موضوع میتواند بر عزتنفس و روابط اجتماعی زن تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این ، برخی زنان ممکن است احساس پشیمانی یا گناه نسبت به تصمیم خود داشته باشند.
- برچسب های اجتماعی : در جامعه ای که هنوز برخی کلیشه های جنسیتی دربارهٔ مهریه وجود دارد، زنانی که مهریه خود را اجرا میگذارند، ممکن است با برچسبهایی همچون “زیاده خواهی” یا “بیاعتنایی به زندگی مشترک” مواجه شوند. این قضاوت های اجتماعی میتواند برای زن فشار روانی به همراه داشته باشد. در برخی موارد، حتی دوستان و آشنایان نزدیک نیز ممکن است رفتار متفاوتی با این زنان داشته باشند.
- احتمال طولانی شدن دعاوی قضایی : یکی دیگر از چالشهایی که زنان ممکن است با آن مواجه شوند، طولانی شدن فرایند قضایی است. از آنجا که مردان معمولاً درخواست اعسار ارائه میدهند ، این موضوع میتواند اجرای حکم مهریه را به تأخیر بیندازد و زن را در شرایط بیثباتی مالی قرار دهد. طولانی شدن دعاوی نه تنها زمان، بلکه انرژی و هزینه های زیادی از زن میگیرد.
- آثار اقتصادی بر زندگی : در برخی موارد، زنانی که به دنبال دریافت مهریه هستند، ممکن است با مشکلات اقتصادی مواجه شوند، بهویژه اگر مرد از پرداخت خودداری کند یا اموالی برای توقیف نداشته باشد. این موضوع میتواند باعث شود زن در تأمین نیازهای زندگی خود و فرزندانش دچار مشکل شود.
- هزینه های مطالبه مهریه و مشکلات حقوقی آن : یکی از مشکلاتی که زنان هنگام اجرای مهریه با آن مواجه میشوند، هزینه های دادرسی و حق الاجرا است. اگر زوجه تصمیم بگیرد از طریق دادگاه مهریه خود را مطالبه کند، باید در ابتدا هزینه دادرسی بپردازد.
این هزینه بسته به مبلغ مهریه به صورت زیر محاسبه میشود:
- برای مهریه تا ۲۰۰ میلیون ریال، هزینه دادرسی ۲.۵ درصد از مبلغ مهریه است.
- برای مهریه ای که بیش از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، هزینه دادرسی ۳.۵ درصد از مبلغ کل مهریه خواهد بود.
همچنین ، اگر زن از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی برای وصول مهریه اقدام کند، باید ۵ درصد مبلغ مهریه را بهعنوان حقالاجرا بپردازد. این موضوع در بسیاری از موارد باعث میشود که زنان به دلیل مشکلات مالی قادر به پرداخت این هزینه ها نباشند و در نتیجه از پیگیری حقوق خود منصرف شوند.
ضرر احتمالی زن در اجرای ثبت
یکی دیگر از چالش های مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد، بیتوجهی به افزایش قیمت سکه است. در صورتی که زن از طریق دادگاه اقدام کند، قیمت سکه بر اساس نرخ روز اجرای حکم محاسبه شده و زوج موظف به پرداخت مهریه بر همین اساس خواهد بود. اما در اجرای ثبت اسناد، این افزایش قیمت لحاظ نمیشود که میتواند به ضرر زوجه تمام شود.
به همین دلیل، بسیاری از زنان ترجیح میدهند از طریق مراجع قضایی مهریه خود را مطالبه کنند، چرا که احتمال دریافت مبلغ واقعی مهریه بر اساس ارزش روز سکه بیشتر است.
نکات قانونی دربارهٔ اجرا گذاشتن مهریه
- دادخواست مهریه : زن میتواند با مراجعه به دفتر ثبت اسناد رسمی یا دادگاه خانواده ، دادخواست مهریه خود را ثبت کند. برای این کار، سند ازدواج بهعنوان مدرک اصلی مورد نیاز است.
- تقسیط مهریه : اگر مرد توانایی پرداخت یک جای مهریه را نداشته باشد، میتواند دادخواست اعسار ارائه کند. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه مبلغ مهریه را به صورت اقساطی تعیین میکند.
- تغییرات قانونی اخیر : در سالهای اخیر، قوانین جدیدی در خصوص مهریه تصویب شده است که هدف آن کاهش تعداد زندانیان مهریه و ایجاد عدالت بیشتر در این حوزه است. برای مثال، برای مهریه های کمتر از ۱۱۰ سکه، امکان زندانی کردن مرد وجود ندارد، مگر اینکه توانایی مالی او ثابت شود.
- اجرای مهریه از طریق توقیف اموال : زن میتواند از طریق توقیف اموال مرد، مهریه خود را دریافت کند. این اموال ممکن است شامل حسابهای بانکی، خودرو، یا سایر دارایی های ثبت شده به نام مرد باشد.
مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن، در نظام حقوقی ایران جایگاه ویژهای دارد. اما اجرا گذاشتن آن میتواند عواقب متعددی برای هر دو طرف به همراه داشته باشد. از نظر مرد، عواقب مالی، حقوقی، و اجتماعی وجود دارد و از سوی دیگر، زن نیز با چالشهای روانی، حقوقی، و اجتماعی مواجه است. برای کاهش این مشکلات، ضروری است که هر دو طرف پیش از اقدام به اجرای مهریه، از مشاورهٔ تخصصی بهره بگیرند و به توافقات منطقی دست یابند. همچنین، نقش قوانین و فرهنگسازی در جامعه برای مدیریت بهتر این مسئله، بسیار حائز اهمیت است.
سوالات متداول
اجرای مهریه چه عواقبی برای مرد دارد؟
- مسدود شدن حسابهای بانکی و توقیف اموال
- ممنوعالخروجی در صورت عدم پرداخت بدهی مهریه
- احتمال حبس در صورت ناتوانی از پرداخت و رد شدن اعسار
- ایجاد سوابق حقوقی و قضایی که ممکن است در آینده مشکلاتی ایجاد کند
اجرای مهریه چه عواقبی برای زن دارد؟
- پرداخت هزینه دادرسی و حق الاجرا که ممکن است سنگین باشد
- طولانی بودن روند دادرسی و نیاز به پیگیریهای حقوقی متعدد
- احتمال عدم دریافت مهریه به نرخ روز در صورت انتخاب اجرای ثبت
- امکان مواجهه با فشارهای خانوادگی و اجتماعی
اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد ، چه اتفاقی میافتد؟
مرد می تواند دادخواست اعسار ارائه دهد. در صورت اثبات ناتوانی مالی، دادگاه میتواند مهریه را به صورت اقساطی تعیین کند. در غیر این صورت، مرد ممکن است به حبس محکوم شود.
کدام روش برای مطالبه مهریه بهتر است، دادگاه یا اجرای ثبت ؟
هر روش مزایا و معایب خود را دارد:
- اجرای ثبت: سریعتر اما بدون در نظر گرفتن قیمت روز سکه
- دادگاه: طولانیتر اما با احتساب نرخ روز سکه
آیا امکان گذشت از مهریه پس از اجرا گذاشتن آن وجود دارد؟
بله، زن در هر مرحله میتواند از دریافت تمام یا بخشی از مهریه صرفنظر کند. همچنین، امکان توافق بر پرداخت مهریه به شکل های دیگر (مثلاً بهصورت قسطی یا املاک و اموال) وجود دارد.
آیا اجرای مهریه باعث ایجاد سوء سابقه برای مرد میشود ؟
اگر پرونده منجر به حبس یا محکومیت قطعی شود، ممکن است در برخی موارد سوء سابقه کیفری به همراه داشته باشد ، اما صرفاً اجرای مهریه به خودی خود سوء سابقه محسوب نمیشود.
اگر مرد بعد از اجرای مهریه اموال خود را مخفی کند، چه اتفاقی میافتد؟
اگر زن بتواند ثابت کند که مرد عمدی اموال خود را منتقل یا مخفی کرده است، امکان طرح دعوای فرار از دین وجود دارد که میتواند مجازات های قانونی برای مرد داشته باشد.